يادي از شاملو به بهانه سالروز ميلادش: من آن غول زيبايم كه در استواي شب ايستاده ام، ايلنا

تهرا ن-خبرگزاري كار ايران
احمد شاملو دربيست ويكم آذر سال 1304 در تهران متولد شد . او به اين دليل كه پدرش افسر ارتش بود و اغلب از اين شهر به آن شهر اعزام مي‌‏شد و هرگز خانواده نتوانست براي مدت طولاني جايي ماندگار شود, تحصيلات نامرتبي داشت. در سال 1322 به سبب فعاليت‌‏هاي سياسي پايش به زندان هاي متفقين باز شد و اين در حقيقت نيز خلاصي بود به تحصيلات نامرتب او .
در سال 1325 براي نخستين بار، در سال 1336 براي دومين بار و در سال 1343 براي سومين‌‏بار ازدواج كرد .
شاملو در سال 1326 نخستين مجموعه شعرش را به نام آهنگ‌‏هاي فراموش شده منتشر كرد.
آهنگ‌‏هاي فراموش شده مجموعه‌‏اي ناهمگون از شعرهاي كاملا سنتي گرفته تا اشعار نيمايي بود و حتي نوشته هاي كاملا بي وزن و قافيه و آهنگ كه بعدها، به شعر منشور، يا شعر سپيد شهرت يافت در آن ديده مي‌‏شود.
انتشار اين مجموعه در دنياي شاعري شاملو اهميت چنداني نداشت و همچنان كه خود او در مقدمه كتاب پيش‌‏بيني كرده بود, اين نوشته‌‏هاي منظوم و منثور آهنگ‌‏هايي بود كه زود به دست فراموشي سپرده شد .اما اين مجموعه به جهت آن كه حاوي نخستين نمونه هاي شهر سپيد زبان فارسي است, نشر آن در اين سال سزاوار توجه است.
قطعنامه‌‏ نام مجموعه ديگر احمد شاملو است كه نخستين بار در سال 1330 منتشر شد. اين مجموعه‌‏ حاوي چهار شعر بلند بود كه نشان مي‌‏داد شاملو با عبور از شيوه‌‏نيمايي براي خود راه تازه‌‏اي مي‌‏جويد كه خود نيما و پيران راستينش هرگز علاقه چنداني به آن نشان ندادند.
شاملو پس از يك دوره ترديد و نوسان ميان غزل و شعر اجتماعي سرانجام راه خود را برگزيد و در مسيري قرارگرفت كه به عنوان يكي از زبده‌‏ترين پيروان صاحب سبك نيما با مشي و مرامي مستقل در شاعري نمودار گشت.
شاملو پس از انتشار مجموعه‌‏هاي باغ آينه 1338 آيدا در آينه ( 1343 ) آيدا، درخت و خنجر و خاطره ( 1344 ) ققنوس در باران ( 1354 ) مرثيه هاي خاك ( 1348 ) شكفتن در مه ( 1349 ) ابراهيم در آتش ( 1352 ) و دشنه در ديس ( 1356 ) به زبان و ديدگاهي كاملا مستقل دست يافت و موقعيت و جايگاه ممتازي ميان شاعران نوپرداز و تحصيل كردگان متمايل به غرب پيدا كرد. ويژگي عمده شعرهاي او از لحاظ محتوا نوعي تفكر اجتماعي فلسفي است كه از طريق تمثيل , نماد و اسطوره‌‏هاي غربي و انساني بيان مي شد. به ويژه اين كه او در خلال اين اشعار اشاره هاي روشني به نمادهاي مسيحيت دارد و شعر او از اين جهت هم متمايزمي شود .
آزادي اغلب شعرهاي او از هر نوع قيد اعم از وزن و قافيه به شيوه‌‏هاي سنتي ويژگي عمده‌‏اي است كه در شعرنو ايران نظاير چنداني ندارد. به نظر مي‌‏رسد كه آهنگ‌‏سخن او گاه به نثرهاي سده چهارم و پنجم هجري و زبان ترجمه‌‏هاي تورات و انجيل نزديك مي‌‏شود. در همين راستا ناقدان از تاثير آشكار نثر بيهقي بر شعر شاملو غافل نمانده‌‏اند. شعر شاملو از نظر زبان و فرم و پرداخت ادبي استفاده مبتكرانه‌‏اي از عناصر ادبي و زباني كرده است بسيار حايز اهميت و از جهات مختلف قابل بحث و بررسي است.واينك شعري از او:

** عقوبت **

ميوه برشاخه‌‏شدم
سنگ‌‏پاره در كف كودك
طلسم معجزتي
مگر پناه دهد از گزند خويشتن‌‏ام
چنين كه
دست تطاول به خودگشاده منم!
بالا بلند!
بر جلو خان منظرم
چون گردش اطلسي ابر
قدم بردار
ازهجوم پرنده بي‌‏پناهي
چون به خانه بازآيم
پيش از آن كه دربگشايم
برتختگاه ايوان
جلوه‌‏اي كن
با رخساري كه باران و زمزمه است
چنان كن كه مجالي اندك را در خور است
كه تبردار واقعه را
ديگر
دست خسته
به فرمان
نيست
كه گفته است
من آخرين بازماند فرزانگان زمين‌‏ام؟
من آن غول زيبايم كه در استواي شب ايستاده است
غريق زلالي همه آب‌‏هاي جهان
و چشم‌‏انداز شيطنت‌‏اش
خاستگاه ستاره‌‏يي ست
در انتهاي زمين‌‏ام كومه‌‏يي هست.
آن جا كه
پا در جايي خاك
همچون رقص سراب
برفريب عطش
تكيه مي‌‏كند
در مفصل انسان و خدا

*****
آري
درمفصل خاك و پوك‌‏ام كومه‌‏اي نا استوار هست.
و بادي كه بر لجه تاريك مي‌‏گذارد.
بر ايوان بي رونق سردم
جاروب مي‌‏كنند
برده گان عالي جاه را ديده ام من
در كاخ‌‏هاي بلند
كه قلاده‌‏هاي زرين به گردن داشتند
و آزاده مردم را
و در جامه‌‏هاي مرقع
كه سرود گويان
پياده به مقتل مي‌‏رفته‌‏اند.
خانه‌‏ي من در انتهاي جان است
در مفصل خاك و
پوك

*****
با ما گفته بودند
آن كلام مقدس را
با شما خواهيم آموخت
ليكن به خاطر آن
عقوبتي جان فرساي را
تحمل مي‌‏بايدتان كرد
عقوبت جانگاه را چندان تا ب آورديم
آري
كه كلام مقدس مان
باري
از خاطر گريخت!