بيانيه کميسيون حقوق بشر اسلامی به مناسبت شصتمين سالگرد بزرگداشت جهانی حقوق بشر

۱- اين روزها در تقويم مناسبت‌های جهانی و در نمود فعاليت نهادهای مختلف حقوقی در سراسر جهان، مصادف با شصتمين سالی است که بشر معاصر پس از تجربه‌ی جنايات فجيع و کشتارها و بيرحمی‌های وسيع، سخن از حقوق بشر به ميان آورد و نمايندگان دولت‌های وقت از فرهنگ‌ها و تمدن‌های مختلف گرد هم آمدند و با بهره‌مندی از يافته‌های فکری و دستاوردهای مکاتب مختلف، سندی را تهيه و معرفی کردند که حداقل‌های حقوق انسانی را در روابط انسان‌ها با دولت‌ها و روابط بين خود افراد با همديگر مشخص می‌سازد. سند ياد شده پس از تجربه‌ی تدوين چند سند قبل از آن در سطوح ملی چند کشور، اولين تجربه‌ برجسته‌ بشر معاصر بود برای اينکه گام در راهی جديد نهد و با صراحت اعلام دارد که شناسايی حيثيت و کرامت ذاتی کليه اعضای خانواده بشری و حقوق برابر و انتقال ناپذير آنان اساس آزادی و عدالت و صلح را در جهان تشکيل می‌دهد و اين چنين بود که شش دهه با تجربيات جديد و تدوين ده‌ها بلکه صدها سند جديد در ابعاد مختلف حقوق انسانی سپری شد. البته اين تجربيات همه از جنس شادی‌بخش و مثبت نبود بلکه بسيار تجربيات تلخ و ستم‌ها و ظلم‌ها نيز در همين دوران در سطح جهان نمود يافت که برخی از آنها هم چنان استمرار دارد. اما آنچه پس از گذشت شش دهه از تجربه جديد بشر معاصر می توان به عينه مشاهده کرد در مواردی بسيار اميدوار کننده است:

- امروزه کمتر کشوری همانند شش دهه قبل تحت استعمار عريان و رسمی قرار دارد. تعداد کشورهای استقلال‌يافته به نسبت چند دهه قبل بيش از سه برابر شده است و در اکثر مناطق جهان قوانين اساسی کشورها، بخشی را به حقوق انسان‌ها اختصاص داده‌اند و صراحتا پذيرفته‌اند که قدرت سياسی با رعايت حقوق ملت خود حق حکمرانی دارد. بنابراين برگزاری انتخابات‌های مختلف در اکثر کشورهای جهان ملاک تعيين امور است و اگر حکومتی بدون رعايت اين ارزش‌ها اقدام کند ولو در سايه برخی قدرت‌ها حاشيه امن داشته باشد باز نزد ملت‌ها رسوا و فاقد رعايت حداقل‌های حکمرانی شايسته محسوب می‌شود.

- امروزه ملت‌ها نسبت به حقوق خود به نسبت دهه‌های قبل آگاهی بسيار يافته‌اند و به طرق مختلف خواهان صلح و عدم خشونت هستند و از جنگ طلبان و زورگويان بيزاری می‌جويند.

- امروزه وسايل ارتباطی و فنی آن چنان رشد يافته که مردم جهان به راحتی با يکديگر تعامل فکری دارند و افکار و انديشه‌های شايسته می‌توانند خود را به مخاطبان ميليونی در سراسر جهان عرضه دارند تا حقايق بهتر آشکار شود و برخی قدرت‌ها نتوانند آنچه را که خود می‌پسندند، معيار حقيقت محسوب و به جهانيان تحميل کنند.

- امروزه در حيطه‌های مختلف حقوق انسانی اعم از حقوق زنان، کودکان، کارگران، سالمندان، اقليت‌ها، مهاجرين و پناهندگان، مردمان بومی و زمينه‌های ديگر، هزاران و بلکه ميليون‌ها فعال تخصصی در سراسر جهان برای بهبود وضيعت تلاش می‌کنند و مرتبا ادبيات تخصصی و فنی در اين زمينه‌ها توليد می‌شود و ديگر دوره شعارهای کلی به دور از مبانی محکم و راهکارهای عملی گذشته است. هزاران نهاد تخصصی در سراسر جهان بر اساس معيارهای دقيق، نحوه رعايت يا عدم رعايت هر يک از حيطه‌های حقوق انسانی را رصد می‌کنند که حاصل تلاش آنها در سطوح مختلف نمودار می‌شود.

اين دستاوردها را نمی‌توان ناديده گرفت و به بشر معاصر تبريک نگفت، قطعا ليست دستاوردها بسيار بيشتر از اين چند مورد ياد شده است اما ناکامی‌ها و تلخی‌ها نيز حجم قابل توجهی را به خود اختصاص می‌دهند؛ مثلا هنوز قدرت‌های بزرگ سياسی عالم برای خود حقوقی ويژه قايل هستند و در سياست خارجی خود عمدتا تا بتوانند حقوق ديگر ملت‌ها را نقض می‌کنند و متهمان مورد نظر خود را تحت شکنجه و بدترين بيرحمی‌ها قرار می‌دهند و حال آنکه اين امور را به ديگران ايراد می‌گيرند. هنوز هستند دولت‌هايی که در ميان حقوق غيرقابل تجزيه انسانی، برخی حق‌ها را دست چندم به حساب می‌آورند؛ مثلا وقتی از تعهدات آنها برای تحقق حق به توسعه ديگر کشورها ياد می‌شود يا از تعهدات آنها برای جبران خساراتی که به محيط زيست جهانی وارد کرده‌اند صحبت به ميان می‌آيد يا در مورد اقدامات آنها که به اخلاق متعالی لطمه زده است بحثی مطرح می‌شود، صحنه را ترک می‌کنند يا با بی‌اعتنايی از آن می‌گذرند. هنوز ملت‌هايی را می‌توان يافت که پس از گذشت چند دهه حق تعيين سرنوشت آنها مستمرا نقض می‌شود.

اين روزها تصاوير کودکان مظلوم غزه و زنان بی‌پناهی را که مورد حمله مستمر و وحشيانه نظاميان اسراييلی و محاصره همه جانبه حتی دارويی قرار گرفته‌اند، حتما ديده‌ايد. حتما شنيده‌ايد که حتی چندين بار اعلام اعتراض مقامات سازمان ملل و برگزاری چندين اجلاس ويژه شورای حقوق بشر سازمان ملل در همين عمر کوتاه خود نيز نتوانسته به بهبود وضعيت کمک کند. راستی چرا وضعيت اين گونه مصاديق فاحش نقض حقوق بشر بهبود نيافته است و چرا برخی قدرت‌ها بی‌شرمانه از کنار اين مصاديق برجسته می‌گذرند؟ راستی چرا ما آدم‌ها حتی بدمان نمی‌آيد در مواردی از خود مقوله حقوق بشر نيز در جهت اهداف زودگذر دنيوی خود سوءاستفاده کنيم؟ چرا بعضی وقت‌ها در زندگی روزمره خود نقض حقوق ديگران برای ما نه تنها امری عادی محسوب می‌شود بلکه بعضا کام ما را شيرين می‌سازد؟ در چنين مناسبت‌هايی می‌توان حول اين پرسش‌ها نيز انديشيد و سعی کرد با همفکری جهانی راهکارهای موثر يافت.

۲ - شعار شصتمين سالگرد بزرگداشت جهانی حقوق بشر در دنيای معاصر از سوی سازمان ملل "کرامت و عدالت برای همه" تعيين شده است. شعاری که اديان الهی صدها سال قبل بر آن تاکيد ورزيده و مصلحان و تلاشگران بسياری به خاطر تحقق آن جان شيرين خود را هديه کرده يا سختی‌های متنوع را به جان خريده‌اند. حال که در اين زمانه مدرن نيز همه ما آدم‌ها بدون درکی از اعتقادات دينی و فرهنگی و بومی نيستيم، چه خوب است اين پشتوانه‌ها را در جهت اعتلای حقوق انسانی و بهبود وضعيت بشر به کار گيريم، نه اينکه هر يک از ما در صدد بهانه‌ای باشيم تا حداقل‌های مشترک حقوق انسانی شناخته شده بين فرهنگ‌ها و تمدن‌های مختلف را مخدوش سازيم. جامعه ايران چه اکثريت آن که مسلمان هستند و سرشار از پشتوانه‌های غنی اسلامی در زمينه حقوق انسانی و چه اقليت‌های آن اعم از زرتشتی، مسيحی و يهودی که هر يک برخوردار از پشتوانه‌های اعتقادی اديان توحيدی خود، همه و همه وظيفه سنگينی داريم تا پشتوانه‌های اعتقادی و فرهنگی خود را به‌درستی بشناسيم و آنها را در خدمت ارتقای حقوق انسانی به کار گيريم. وقت آن است که جامعه ايران همانند سابقه تمدنی گذشته خود در عرصه حقوق انسانی تحرکی همه جانبه در پيش گيرد و در سطح جهانی از جمله مناديان و عاملان برجسته رعايت حقوق انسانی باشد. قطعا برای رسيدن به اين مهم ابتدا بايد "کرامت و عدالت برای همه" در محدوده داخلی خودمان و در يکايک شهرها و روستاها تحقق يابد. آيا تحقق اين مهم ساده است؟ آيا تحقق اين مهم با سخن گفتن و بيانات زيبا يا صرفا نفی ديگران حاصل می‌شود يا تلاش‌های شبانه‌روزی و دانايی و معرفت اساسی می‌طلبد؟ در چنين مناسبت‌هايی به اين پرسش نيز بايد بينديشيم و همديگر را به تامل و همفکری دردمندانه فرا بخوانيم تا درد مشترک نوع بشر را بيشتر احساس کنيم.

کميسيون حقوق بشر اسلامی ايران به عنوان يکی از نهادهای مستقل فعال در عرصه جهانی برای پيشبرد حقوق انسانی، ضمن گراميداشت دستاوردهای مثبت بشريت معاصر و ضمن تاکيد بر ضرورت رعايت همه حقوق انسانی در سراسر جهان به‌دور از هرگونه تبعيض و بی‌عدالتی و ضمن ابراز نگرانی از دردها و رنج‌هايی که بشر معاصر به اشکال مختلف از آنها رنج می‌برد و ضمن يادآوری پشتوانه عظيم فرهنگی ملل مختلف از جمله ملت سربلند ايران برای پيشبرد حقوق انسانی، با کمال احترام از يکايک مخاطبان می‌خواهد که در حيطه حقوق انسانی خود و تکاليف مربوطه بيشتر تامل و برای رعايت آن تلاش و تکاپوی مجدانه کنند. هنوز راه درازی در پيش است تا "کرامت و عدالت برای همه" در جهان معاصر عينيت يابد.

اميد آنکه اگر در روند تلاش‌ها برای پيشبرد حقوق انسانی، نوش نيستيم، نيش نباشيم و اگر باری بر دوش نمی‌گيريم، دوش‌های فداکار را قدر نهيم و اگر صبوری تحمل سختی‌های مسير بهتر شدن را نداريم، صبوران بی‌ادعا و بااراده را از تلاش و تکاپو برای نوع بشر باز نداريم. به اميد به بار نشستن همه تلاش‌های خاموش و مخلصانه در سراسر جهان برای شکوفايی و رستگاری همه انسان‌ها.