عباس عبدی: وابستگی شديد به درآمدهای نفتی موجب بی‌ثباتی سياسی می‌شود، ايسنا

عباس عبدی گفت: استقلال مالی دولتها موجب بروز عدم توازن ميان سياست با ديگر اجزای جامعه يعنی اقتصاد و غيره می‌شود.

بر اساس گزارش خبرنگار ايسنا از دومين روز همايش « نفت ، توسعه و دموکراسی» اين فعال سياسی و روزنامه‌نگار با موضوع « نفت و دولت تحصيل‌دار و فرهنگ در ايران» سخنرانی کرد.

وی با بيان اين که در جامعه‌شناسی سياسی ايران اتفاق نظری در رانتی‌بودن دولت‌ها و استقلال از جامعه وجود دارد، گفت: تداوم ويژگی دوم در سده اخير متاثر از رانتی‌بودن دولتها و تفکر و نگرش‌هايی است که انسان برای انطباق با محيط کسب و به نسل‌های بعد منتقل می‌کند که چنين فرهنگی اگر چه محصول دولت تحصيل‌دار است اما مقوم آن می‌شود.

عبدی هم‌چنين گفت: رفتارهايی که برای انطباق با دولت تحصيل‌دار هم‌چون تملق و چاپلوسی و غيره وجود دارد و تا زمانی که اين منبع جوشان رانت در دست دولتهاست، چنين رفتارهايی ديده می‌شود.

عبدی با برشمردن ويژگی‌های دولت يادشده اظهار کرد: ويژگی ديگری که در صد سال اخير به چشم می‌خورد، خصلت تحصيل‌داری يا رانتی‌بودن حکومت است؛ يعنی درآمدی که از منابع و معادن بدون هيچ کوششی نصيب جامعه و در واقع نصيب حاکميت می‌شود و اين امر در ايران از نفت و درآمدهای حاصل از آن تامين و موجب بروز ويژگی‌هايی می‌شود از جمله استقلال بيشتر دولت از ملت ، اختلال در رابطه دولت و ملت ، حجيم شدن بيش از حد دولت، اصلی شدن نقش توزيع امکانات و منابع رانت ، تشديد حامی پروری و ارادت‌سالاری در نظام بروکراتيک و وابستگی شديد به درآمدهای نفتی که نتيجه آن بی‌ثباتی در ساختار سياسی است که تاثيرات اقتصادی و فرهنگی خود را نيز دارد.

وی در ادامه با بيان اين که « فرهنگ واکنشی از سوی جمع است و از اين رو متغيری وابسته محسوب می‌شود» اظهار کرد: اگر بخش مهمی از فرهنگ را مجموعه شيوه‌ها و رفتارهايی بدانيم که انسان برای انطباق با محيط از خود بروز می‌دهد، در اين صورت دولت‌های تحصيل‌دار ويژگی مهمی از محيط اجتماعی خواهند بود که فرهنگی متناظر با خود را رشد و پرورش می‌دهند. دولت تحصيل‌دار از يک رو در تمام وجوه جامعه دخالت و تاثيرگذاری دارد، اما از سوی ديگر اين دخالت کارکردی و ارگانيسمی است و در نتيجه پيشرفت جامعه را دچار اختلال می‌کند.

عبدی در بخش ديگری از سخنانش با بيان اين که استقلال مالی دولت موجب بروز عدم توازن ميان سياست با ديگر اجزای جامعه يعنی اقتصاد و غيره می‌شود، اظهارکرد: نتايج اين وضع در حوزه فرهنگ نيز ملموس است. افزايش خصلت از بالا به پايين و سرريزشدن آن از سياست به جامعه ، از ميان رفتن خلاقيت و کارآفرينی ، کاهش مشارکت اجتماعی،‌ رواج دورويی، ‌ريا و دروغگويی از آثار اين وضعيت است؛ وضعيتی که با افزايش درآمدهای منبع رانت به صورت تصاعدی رشد می‌يابد و فرهنگ را ناکارآمدتر می‌کند.

وی در پايان گفت: در دولت تحصيل‌دار هنگامی که سهم رانت از توليد ناخالص بيش از حد می‌شود، بدين معناست که موجب ناپايداری سياسی می‌شود و به نوعی جامعه يک جامعه کلنگی می‌شود؛ يعنی به زودی ترميم خواهد شد و در چنين فضايی اعتماد اجتماعی کالايی فاقد خريدار است و معيارها و ارزش‌های اين ساخت نيز لزوما مورد قبول نيست، هم‌چنين شکاف ميان اخلاق عملی و نظری بسيار چشم‌گير است؛ يعنی از حيث نظری اخلاق پاک و از حيث عملی پست و فرومايه است.