همايش "روز جهانی فلسفه" در تهران پايان يافت، ايسنا

مراسم پايانی همايش «روز جهانی فلسفه» در تهران شامگاه گذشته (سه‌شنبه، دوم آذرماه) در محل کتابخانه‌ی ملی برگزار شد.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجويان ايران (ايسنا)، آيت‌الله صادق آملی لاريجانی - رييس قوه قضاييه - در اين مراسم با تأکيد بر لزوم بازنگری در علوم انسانی و تجديدنظر در بنيان‌های آن، تصريح کرد: علوم انسانی وارداتی از مغرب‌زمين بايد با درنظر گرفتن پيش‌فرض‌ها، پيش‌داوری‌ها، اهداف و نحوه‌های حيات هر جامعه مورد بازنگری قرار گيرد.

او در ادامه اظهار کرد: بحث لزوم بازنگری در بنيان‌های علوم انسانی يک بحث سياسی نيست؛ بلکه موضوعی کاملا فنی و دقيق است و سخن ما به هيچ وجه به معنای نفی علوم انسانی نيست؛ زيرا ايران سرزمين علوم انسانی بوده است.

وی با اشاره به سخنان پيشين خود در خصوص علوم انسانی، با بيان اين‌که متأسفانه سوءبرداشت‌هايی در داخل و خارج از کشور از مباحث مطرح‌شده صورت گرفت، خاطرنشان کرد: شنيدم که يکی از مدعوين اين همايش از کشور آلمان نيز بيان کرده به دليل صداهايی که در خصوص علوم انسانی در ايران بلند شده، در همايش حضور نمی‌يابد. ما متأسفيم که افراد اهل نظر و کسانی که در فضای فلسفی می‌انديشند، دچار سوءبرداشت هستند.

رييس دستگاه قضايی ادامه داد: حرف ما اين است که علوم انسانی وارداتی با مبانی خود در کشورهای ديگر که دارای فرهنگ، دين و مذهب خاص خود هستند، قابل ترويج نيست؛ بلکه بايد در پيش‌فرض‌ها بازنگری کرد.

آملی لاريجانی گفت: نمی‌توانيم ادعا کنيم که پيش‌فهم‌های منبعث از محيط زندگی ما هيچ تأثيری بر فهم ما ندارد.

او با بيان اين‌که ما نمی‌گوييم آثار انديشمندان غربی مورد مطالعه قرار نگيرد، افزود: به محققان توصيه می‌کنيم و از آن‌ها می‌خواهيم که به کتاب‌های نويسندگان غربی مراجعه کنند؛ زيرا در انديشه ما، علم مرز نمی‌شناسد.

رييس قوه قضاييه اظهار کرد: بازنگری در پيش‌فرض‌های علوم انسانی و هماهنگ‌سازی آن با پيش‌فرض‌های دينی و فرهنگی هر جامعه‌ای که علوم انسانی به آن وارد می‌شود، عاقلانه‌ترين کار يک محقق و امری دقيق و علمی است.

آملی لاريجانی با اشاره به نظريه «نحوه‌های حيات» که از سوی ويتگنشتاين مطرح شده است، تصريح کرد: يکی از تفسيرهای نظريه‌ی ويتگنشتاين اين است که نهايی‌ترين بنيان‌های فهم ما به نحوه‌ای از حيات‌مان بازمی‌گردد. اين سخنان ضرورت بازنگری فرهنگ‌ها در خود مغرب‌زمين را نشان می‌دهد.

او اضافه کرد: مسير ديگری که به نظر می‌رسد بايد نسبت به آن تأملات خودآگاهانه داشته باشيم، بحث اهداف علوم است.

به گزارش ايسنا، رييس دستگاه قضايی در بخش ديگری از سخنان خود به مباحث روانشناسی و روانکاوی در غرب اشاره کرد و گفت: فرويد با برداشتی که از انسان دارد، می‌گويد رؤياهايی که انسان می‌بيند، برای ارضای خواسته‌های اوست؛ اين در حالی است که ما در بستر فرهنگی خودمان برای رؤيا ارزش‌هايی قائل‌ايم؛ چنان چه در برخی روايات، رؤيای صادقه جزوی از اجزای نبوت تلقی شده است. بر همين اساس می‌بينيم که در اين نمونه، محقق ما نمی‌تواند با پيش‌فرض‌هايی که فرويد در نظر دارد، کار کند.

آملی لاريجانی با بيان اين‌که نبايد زير بار حرف‌هايی برويم که قبول‌شان نداريم، خاطرنشان کرد: ما بر خودمان فرض می‌دانيم که علم در هر کجا قرار دارد، به دنبالش برويم؛ لذا از نوشته‌های فلاسفه غربی در حد امکان استفاده می‌کنيم؛ اما آيا فيلسوفان غربی نيز چنين کاری را انجام می‌دهند؟

او گفت: برخلاف سخن برخی از کشورهای غربی، تلاش ما در فهم کلمات فلاسفه آن‌ها، بسيار آزادمنشانه‌تر از شيوه‌ای است که آنان به کار می‌برند. از سوی ديگر کمال بی‌انصافی است اگر فکر کنيم که کار فلاسفه غربی از فيلسوفان ما جلوتر است.

رييس قوه قضاييه کار امثال يونسکو در برخورد با همايش روز جهانی فلسفه در ايران را تأسف‌انگيز خواند و افزود: متأسفانه گاهی غربی‌ها نسبت‌هايی خلاف به انديشمندان ما می‌دهند؛ در حالی‌که در سرزمين ما علما بسيار باز فکر می‌کنند.

آملی لاريجانی با اشاره به موضوع حقوق بشر، عنوان کرد: حقوق بشر مسأله‌ای است که امروز با استفاده از آن عليه ما مسائلی را مطرح می‌کنند؛ در حالی‌که آمريکايی‌ها زندان‌های ابوغريب و گوانتانامو را دارند و اخيرا نيز شنيدم که در يکی از مناطق جهان و از سال ۱۹۴۰ به بعد، حدود ۱۴۰۰ نفر را به بيماری‌های سخت واگيردار مبتلا کرده‌اند تا ببينند که تزريقات‌شان اثر می‌کند يا خير.

رييس قوه قضاييه با بيان اين‌که از نظر تئوريک، حقوق بشر بدون شناخت انسان ممکن نيست و نمی‌توان بدون تأمل در نگاه ما به انسان، حقوق بشر را تصوير کرد، حقوق بشر فعلی را زاييده مدرنيته دانست و افزود: حقوق بشری که در چنين بستری خلق شده، نبايد به کشوری با فرهنگ و بستری ديگر تحميل شود. اين ظالمانه‌ترين کار است که مدل‌های حقوق بشری خود را تحميل می‌کنند و در واقع می‌گويند فکرهای ما را در مغز خود بگذاريد.

او با اشاره به برخی ديدگاه‌های فلاسفه غرب، گفت: ما نگاه فردگرايانه به انسان را قبول نداريم. ما از دل و جان به فرهنگی دل سپرده‌ايم که می‌گويد انسان‌ها نسبت به هم وظيفه دارند و هيچ‌کس خالق ارزش‌های اخلاقی نيست؛ بلکه به دنبال اين ارزش‌ها هستيم.

آملی لاريجانی با بيان اين‌که تحقيق ما در باب حقوق بشر بايد تحقيقی مستقل در بستر خودمان باشد، تأکيد کرد: علوم انسانی وارداتی از مغرب‌زمين بايد با درنظر گرفتن پيش‌فرض‌ها، پيش‌داوری‌ها، اهداف و نحوه‌های حيات هر جامعه، مورد بازنگری قرار گيرد.

به گزارش ايسنا، همچنين غلامعلی حداد عادل - رييس همايش «روز جهانی فلسفه» - در سخنانی در اين مراسم گفت: حق پيگيری انصراف يونسکو از همايش روز فلسفه در ايران را برای خود محفوظ می‌دانيم و موضوع را پيگيری می‌کنيم.

او اظهار کرد: ايران يکی از اعضای اوليه‌ی يونسکوست. پس از هفت دوره برگزاری روز جهانی فلسفه، يونسکو برای برگزاری دوره‌ی هشتم در ايران اعلام آمادگی کرد؛ اما از چند ماه پيش، فشارهای سياسی در يونسکو شدت گرفت.

حداد عادل افزود: سفرهايی بين تهران و پاريس و نامه‌نگاری‌هايی انجام شد و پس از حضور پيلارو آلوارز - معاون اجتماعی يونسکو - در ايران، يونسکو با برگزاری همايش در ايران موافقت کرد.

رييس همايش روز جهانی فلسفه در تهران در ادامه بيان کرد: ولی در فاصله‌ی ۱۰ روز مانده به برگزاری همايش، يونسکو از حضور در آن نصراف داد. ما اين اعلام انصراف را تسليم يونسکو در برابر قدرت‌های جهانی می‌دانيم و معتقديم يونسکو به يک ابزار سياسی در دست قدرت‌های جهان تبديل شده که اين موضوع نگران‌کننده است.

حداد عادل همچنين در ارائه‌ی گزارشی از برپايی همايش در تهران، گفت: در سه روز برگزاری همايش، ۲۰۰ مقاله فارسی ارائه شده و ۳۲۰ سخنرانی به زبان انگليسی انجام شده است. همچنين ۱۰۰ مهمان خارجی از ۴۶ کشور جهان در همايش حضور داشتند.

او با اشاره به موضوع همايش روز فلسفه يعنی «فلسفه، نظر و عمل» گفت: «نظر و عمل» نه تنها در حکمت نظری تأثير دارد و مهم شمرده می‌شود؛ بلکه در حکمت عملی و اخلاق هم دارای اهميت است. ما هم در علوم پايه و در حوزه‌ی رفتار انسانی، رابطه‌ی نظر و عمل را مهم می‌دانيم.

حداد عادل در ادامه عنوان کرد: صرف دانستن برای داشتن رفتاری درست کفايت نمی‌کند و معنويت هم در انجام کار بايد وجود داشته باشد.

رييس همايش روز جهانی فلسفه با اشاره به برگزاری جلسات مختلف در همايش، گفت: فضا و فرصت مناسب و خوبی برای تفکر و تعقل و آشنايی بيش‌تر با افکار جديد به وجود آمده است و توانستيم ميراث فلسفه اسلامی خود را تا حدودی به فيلسوفان ديگر کشورها معرفی کنيم.

او در ادامه خاطرنشان کرد: همچنين نمايشگاه عکسی با عنوان «انديشه و عکس» برگزار شد و حضور پررنگ جوانان و بانوان از نکات جالب توجه همايش بود.

حداد عادل همچنين از اهميت فلسفه در جامعه گفت و افزود: فلسفه يک انديشه انتزاعی و دور از واقعيت نيست؛ فلسفه امری جدی و بااهميت است که در عالم درون و برون ما وجود دارد.

او در ادامه گفت: از حضرات آيات جوادی آملی، مصباح ‌يزدی، سبحانی و همچنين آملی لاريجانی تشکر می‌کنم و همچنين از رييس‌جمهور که در مراسم افتتاحيه به سخنرانی پرداختند، سپاس‌گزارم.

پروفسور رائو از هند که رييس کنگره‌ی بين‌المللی روز فلسفه در سال آينده است، ديگر سخنران اين مراسم بود که به زبان انگليسی سخن گفت و با اشاره به فلسفه در شرق، اظهار کرد: فلسفه در شرق ريشه‌دار است و پيوند عميقی با مذهب دارد و من خودم را در فلسفه شرق می‌توانم پيدا کنم.