متكي در گفت‌وگو با فارس عنوان كرد: كج تحليلي داخلي در قبال تحولات اخير منطقه

به گزارش خبرگزاري فارس، وزير خارجه سابق ایران گفت: متأسفانه دستگاه ديپلماسي ما در آغاز قيام‌هاي منطقه با فقدان تحليل، كج تحليلي و تحليل نادرست مواجه بود و برخي آمريكايي‌ها را عامل وقوع اين قيام‌ها قلمداد مي‌كردند در حالي كه اين قيام‌ها طراحي شده كسي نبود، بلكه يك سونامي اجتماعي بود.

منوچهر متكي وزير امور خارجه سابق ایران در حاشيه ديدار با مديران خبرگزاري فارس، در گفت‌وگو با خبرنگار سياست خارجي اين خبرگزاري و در ارزيابي خود از تحليل‌ها در داخل كشور در قبال تحولات اخير در شمال آفريقا و خاورميانه، با بيان اينكه در ابتداي اين قيام‌ها متأسفانه دچار بي‌تحليلي بوديم، يادآور شد: در حال حاضر نيز دچار كج تحليلي هستيم. برخي آمريكايي‌ها را عامل وقوع اين قيام‌ها قلمداد مي‌كنند و اين بيشترين خوش خدمتي به آمريكايي‌هاست.

متكي در توضيح بيشتر در اين زمينه گفت: گاهي اوقات دستگاه ديپلماسي در قبال موضوعي كم تحرك و متوقف مي‌شود كه يك دليل آن اين است كه دچار فقدان تحليل نسبت به موضوع مي‌شود. متأسفانه دستگاه ديپلماسي ما در آغاز اين قيام‌ها با فقدان تحليل، كج تحليلي و تحليل نادرست مواجه بود و برخي عنوان مي‌كردند كه اين قيام‌ها كار آمريكايي‌هاست در حالي كه اين چنين نبود. اين قيام‌ها طراحي شده كسي نبود و حتي طراحي شده گروه‌هاي مسلمان و يا اخواني‌ها نيز نبود.

به گفته وي اين تحولات يك سونامي اجتماعي بود.

* حداقل 10 سفر به اروپا انجام مي‌شد

وزير خارجه سابق با تأكيد بر اينكه ما بناي تعارض با كشورهاي منطقه را نداشته و نداريم، خاطرنشان كرد: الفباي ديپلماسي، دور كردن تنش از مرزهاست. اگر اظهاراتي عليه كشور مطرح مي‌شود بايد پاسخ آن را داد و دشمن اصلي را فراموش نكرد.

وي بر اين باور است كه اروپاييان بايد در جريان واقعيات مطالبات مردم و جدي بودن اين حركت‌ها قرار گيرند تا ديگر بار فريب آمريكا و انگليس را در تحولات منطقه نخورند و براي اين امر شايد لازم بود حداقل 10 سفر به اروپا انجام مي‌شد.

* دستمان را مي‌خواندند

متكي در بخش ديگري از اين گفت‌وگو گام نخست براي سامان بخشيدن به يك سياست خارجي اصولگرايانه در محيط بين‌المللي را شناخت اين محيط و گام ديگر را شناخت مباني محوري و مواضع كشور عنوان كرد و افزود: در ديداري كه در زمان تصدي وزارت خارجه به همراه سفرا و روساي نمايندگي‌هاي ايران در خارج از كشور خدمت مقام معظم رهبري بوديم ايشان عنوان كردند بيان مواضع حق طلبانه و عدالت خواهانه توسط شما در دنيا موجب مي‌شود كساني كه اين مباني را قبول ندارند آن را برنتابند و چالش ايجاد كنند و شما نبايد اين چالش‌ را تهديد تلقي كنيد بلكه بايد آن را فرصت بدانيد.

وي برخي اظهارنظرهاي مطرح شده مبني بر اينكه ايران عامل ايجاد تنش است را مورد اشاره قرار داد و گفت: اشتباه تحليل اين افراد اين است كه فكر مي‌كردند ما (ايران) تنش ايجاد مي‌كنيم، ولي ما منبع تنش نبوديم بلكه ما فقط مواضع خود را بيان مي‌كرديم.

وزير خارجه سابق با اشاره به برنامه هسته‌اي ايران در دوران اصلاحات، اظهار داشت: مشكل ما در آن دوران اين بود كه دستمان را مي‌خواندند. برخي از آقايان هم بر اين باور بودند كه با تفاهم و رفاقت مي‌توان قصه را به پيش برد اما ديديم كه جز دو سال و نيم تعليق فعاليت‌هاي هسته‌اي، نتيجه‌اي در زمينه به رسميت شناختن حق غني‌سازي عايد كشور نشد.

اين ديپلمات كهنه‌كار عرصه اجراي ديپلماسي و سياست خارجي را با حوزه آكادميك و دانشگاهي متفاوت دانست و افزود: محيط دانشگاهي سياست خارجي محيط تئوري و نظريه‌پردازي‌هاست كه متأسفانه آن هم در كشور ما عمدتاً مبتني بر ترجمه و تحليل ديگران مي‌باشد و به همين خاطر مقام معظم رهبري بر توجه به علوم انساني و توليد بومي در اين زمينه تأكيد مي‌كنند.

به گفته متكي در اجراي ديپلماسي دائماً بايد تاكتيك توليد شود و در عين حال مباني و جهت‌گيري‌ها نيز روشن باشد.

* ديپلمات‌هاي اصولگرا مرعوب فضاي حاكم بر جهان نمي‌شوند

وي در بخشي از اين گفت‌وگو ديپلمات‌ها را به ديده‌بانان يك كشور تشبيه كرد و گفت: ديپلماتي كه مرعوب شده و تحت تأثير زورگويي زورگويان قرار گيرد، گزارشاتي كه از كشور محل حضورش ارسال مي‌كند، ترغيب به تسليم است و عنوان مي‌كند كه قدرتمندان، بازيگران و نقش آفرينان اساسي هستند و براي حفظ كشور و نظام بايد خودمان را با شرايط دنيا تطبيق دهيم.

اين ديپلمات كهنه كار تطابق حداكثري را از آفت‌هاي جدي در عرصه ديپلماسي برشمرد و يادآور شد: ديپلمات‌هاي اصولگرا نيز علي‌رغم مشاهده فضاي حاكم بر جهان، مرعوب نشده و اين گونه تحليل مي‌كنند كه ما براي بيان مواضع حق خود اين شرايط را بايد در نظر داشته و ضمن اتخاذ تاكتيك‌هاي مناسب به ابزارهاي لازم تأثيرگذار نيز مجهز شويم. اين يعني موضعي اصولگرايانه اما توأم با واقع‌ بيني.

* ديپلماسي نيابتي عربستان

منوچهر متكي در بخش ديگري از اين گفت‌وگو در ارزيابي از عملكرد عربستان در قبال تحولات منطقه، با بيان اينكه پيش از اين قيا‌م‌ها عربستان در پشت صحنه بود، اظهار داشت: در شرايط جديد عربستان ناگزير شد كه به صحنه بيايد.

وي ديپلماسي عربستان را نيابتي عنوان كرد و گفت: عربستان به نيابت از آمريكا اهداف مورد نظر آمريكايي‌ها را در منطقه به پيش مي‌برد.

وزير خارجه سابق اضافه كرد: عربستان در ابتدا، اين قيام‌ها را باور نكرد و حتي مقامات اين كشور از ارسال پول به اين كشورها براي خاتمه بخشيدن به مطالبات مردم سخن مي‌گفتند ولي بعد متوجه شدند كه اتفاقاتي كه رخ داده، جدي است و مردم كشورهاي عربي خواهان مشاركت مؤثر در ساختار حكومتي و تصميم‌گيري‌ها هستند.

*از صف تا ستاد كار رسانه‌اي ما بايد مختصات يك جنگ نامتقارن باشد

وي در بخش ديگري از اين گفت‌وگو اطلاع رساني را از جمله رسالت‌هاي كار خبري عنوان كرد و گفت: يك رسانه بايد بتواند با در نظر گرفتن شرايط موجود، به بهترين و سريع‌ترين نحو نسبت به خبررساني براي افكار عمومي اقدام كند.

متكي همچنين افزود: يك رسانه همچنين بايد القا به مخاطبان را سرلوحه كار خود قرار دهد كه از طريق بيان و انتقال خبر به زبان‌ها و ادبيات مختلف صورت مي‌گيرد.

وزير خارجه سابق كار يك خبرگزاري را بخشي از ديپلماسي عمومي عنوان كرد و گفت: هدف اين ديپلماسي عمومي، زمينه‌سازي و فرهنگ سازي است.

وي با اشاره به امكانات مادي كه يك خبرگزاري براي اطلاع رساني در اختيار دارد، اظهار داشت: علاوه بر اين، امكانات معنوي نيز بايد مورد استفاده قرار گيرد كه بخش محوري آن، جهت‌گيري‌ها و مواضع آن خبرگزاري است كه حق‌طلبي در اين جهت‌گيري‌ها محور اساسي مي‌باشد.

متكي با بيان اينكه 30 سال پيش چهار خبرگزاري عمده دنيا 90 درصد اخبار دنيا را آنگونه كه مي‌خواستند منتشر مي‌كردند، گفت: در آن زمان اساس تعامل در دنيا زورمداري بود و هر كس زورش بيشتر بود حرفش را بيان مي‌كرد، اما طي 30 سال گذشته بخصوص پس از پيروزي انقلاب اسلامي در ايران، پايه‌هاي تئوريك اين منطق كه به خورد دنيا داده بودند، لرزان شد و امام (ره) و انقلاب اين اساس را تغيير دادند. ديگر اين گونه نيست كه همچون دهه‌هاي 60 – 70 و 80 ميلادي هر چه زورگويان اراده كنند، همان رخ دهد.

وزير خارجه سابق ادامه داد: اين تغيير در حوزه رسانه نيز رخ داد و رسانه‌هاي حق طلب كه مواضع انساني و برآمده از اعتقادات اسلامي داشته و حق گويي را محور شعارشان قرار داده‌اند، مورد توجه در بين ملت‌ها قرار گرفته و توانستند اعتماد آنان را جلب كنند.

وي با تأكيد بر آگاهي و شناخت جنگ نرم در رسانه و كاركرد محيط مجازي، خاطرنشان كرد: ما در عرصه رسانه با هجمه‌هاي سنگين غرب مواجهيم و در چنين فضايي بايد با جنگ نامتقارن با اين هجمه‌ها مقابله كنيم و از صف تا ستاد كار رسانه‌اي ما بايد مختصات يك جنگ نامتقارن باشد.