آيدا در نقش شاملو، بيژن صف سری

بار ديگر وسوسه در نقش شاملو فرورفتن آيدا گل کرده است اگر چه اين سعی بيهوده است چرا که با وجود اهل نظر و دوستداران آثار اين شاعر ملی همچون مدير انتشارات مازيار ناشر آثار شاملو که با چشم پوشی از منافع مالی شرافتمندانه از انتشار دست نوشته های مشکوک منتسب به اين شاعر ملی خودداری کرده است، هرگز ارتکاب چنين خبطی داده نخواهد شد اگر چه آن فرد همسر و يا وارث اموال و يا آثار اين شاعر ملی باشد

تبليغات خبرنامه گويا	advertisement@gooya.com

در خبرها آمده است که ناشر آثار شاملو در گفتگويی با خبرگزاری ايلنا اعلام کرده است، پس از سال‌ها همکاری با زنده‌ياد احمد شاملو؛ قلم او را می‌شناسد و بر همين اساس؛ برخی از فيش‌های متن ارائه شده از سوی آيدا برای انتشار جلد دوازدهم کتاب کوچه؛ زائيده ذهن و قلم شاملو نيست. (۱)

وقتی اين خبر را خواندم برخلاف بسياری ازعلاقمندان آثار زنده ياد احمد شاملو، متعجب نشدم چرا که حدس می زدم بالاخره روزی پس از مرگ سياوش شاملو (پسر احمد شاملو که او هم چند ماه قبل درگذشت) چنين واقعه ای دير يا زود، اتفاق خواهد افتاد اما تا نگوئيد مگر علم غيب داشته ام، شما را برای خواندن مصاحبه مفصل "آيدا"، همسر شاعر زنده ياد شاملو که در همان ماه های اول درگذشت اين شاعر ملی با روزنامه اينترنتی "ايران ما" انجام داده است و تا مدت ها نقل محافل ادبی بوده، ارجاع می دهم .

ماجرا از آن جا آغاز شد که هنوز مدت زمانی از مرگ شاعر ملی، شاملو نگذشته بود که يک روز مرحوم سياوش (پسر زنده ياد احمد شاملو) که از دوستان خانوادگی همسرم بوده، زنگ زد و ضمن حال و احوال، پرده از اختلافش با همسر پدرش (آيدا)، آن هم بر سر اموال و آثار به جای مانده از شاملو برداشت و ضمن گله گذاری از آيدا صراحتا گفت که آيدا قصد دارد در برخی از آثار ناتمام بر جای مانده از پدرش دست برده و سپس آن ها را به نام پدرم منتشر نمايد. در آن لحظه اين گفته عجيب و غير قابل قبول سياوش را جدی نگرفتم و با خودم گفتم مگر ممکن است يک نفر هر چند نزديک ترين فرد به شاملو، با دست بردن به آثار اين شاعر ملی مرتکب چنين خبطی شود؟ و بعد آن را در زمره آثار آن شاعر بزرگ و نامی به علاقمندانش قالب کند؟ محال است، آن هم از سوی زنی چون آيدا که آوازه عاشقی اش نسبت به اين شاعر بزرگ، گوش فلک را پر کرده است، از همين رو گفته های مرحوم سياوش را جدی نگرفتم و آن را به حساب همان اختلافات فی مايين او و همسر پدرش که از ديرباز هم وجود داشت گذاشتم، اما مرحوم سياوش اصرار بر باورم نسبت به گفته هایش را داشت و در نهايت برای صحت ادعايش نگارنده را ترغيب به انجام يک مصاحبه با آيدا نمود که بی درنگ پذيرفتم.

در آن هنگام نگارنده که به دليل محروم بودن از فعاليت روزنامه نگاری، لاجرم اقدام به راه اندازی اولين روزنامه اينترنتی داخل کشور، به نام "ايران ما" کرده بودم و با کمک چند تن از دوستان همکاری که آن ها هم مثل خودم محروم از فعاليت روزنامه نگاری شده بودند مانند آرش سيگارچی و يا روزبه ميرابراهيمی، "ايران ما" را روزانه به طور مرتب منتشر می کرديم. الغرض پس از گذاشتن قرار و مدار اوليه برای تعيين زمان مصاحبه با آيدا، يک روز عصر، به اتفاق آناهيتا پزشکپور به خانه شاملو در يکی از شهرک های نزديک کرج رفتيم.

آن روز تمام انگيزه ام برای انجام آن مصاحبه با همسر شاعر فقيد شاملو، در اين مهم خلاصه می شد تا بر صحت و سقم حرف های سياوش در باره قصد و نيت آيدا پی برده و در صورت صحت آن، با اطلاع رسانی به موقع، شايد اهل نظر و دوستداران شاملو، بتوانند مانع از تصميم آيدا شوند تا مبادا زحمات زنده ياد احمد شاملو در تاليف فرهنگنامه ارزشمند کوچه با چنين خبطی از بين برود.

الغرض بعد از آن مصاحبه نه تنها بر درست بودن حرف های سياوش نسبت به قصد و غرض آيدا در باره ادامه نوشتن کتاب کوچه آن هم بدون شاملو، پی بردم بلکه آيدا را در اين باور که می تواند ادامه دهنده راه شاملو در خلق آثاری چون فرهنگنامه کوچه، توهم زده يافتم که گويی رسالتی برعهده اوست.

برای صدق عرايض نگارنده بخشی از اين مصاحبه را در ذيل بخوانيد:

ايران ما: کتاب کوچه برای دو نسل از اهالی فرهنگ ما همچون لغات نامه دهخدا از جايگاه خاصی برخوردار است اما در طول اين سال ها با همه اشتياقی که در بين دوستداران شاملو، نسبت به اين کتاب وجود دارد، تنها ۱۱ شماره از کتاب کوچه منتشر شده است. آيا مسئله خاصی برای انتشار آن وجود دارد؟
آيدا: بله، دليل خاصی دارد. به هر حال کتاب ها آماده است ولی چاپ نمی شود. در حال حاضر ۳ جلد آماده است جلد ۱۱ آن بايد دوباره چاپ شود، شماره های ۱۲و ۱۳ اين کتاب هم آماده است، شماره های ۱۴ و ۱۵و ۱۶ هم در شرف آماده شدن است.
ايران ما: شماره هايی را که از سری کتاب های کوچه نام برديد در زمان زنده بودن شاملو آماده شده بودند، آيا بعد از اين کسی و يا گروهی برای ادامه اين کار بزرگ انتخاب و مشخص شدند؟
آيدا: آن مجلدات را با هم آماده کرديم بقيه را هم ادامه خواهيم داد .
ايران ما: با توجه به وزن تحقيقی که در تهيه و تاليف کتاب کوچه وجود دارد، آيا شما به تنهايی اين کار را ادامه می دهيد؟
آيدا: بله به تنهايی و در حال حاضر هر روز از ۱۰:۳۰ صبح تا ۷:۳۰ شب، مشغول به انجام اين کار هستم.
ايران ما: آيا اين کتاب با همان مختصات کتاب کوچه ای خواهد بود که شاملو با سال ها تحقيق در مورد واژه ها و با تسلطی که بر فرهنگ ملی و بومی داشت، آن را منتشر می کرد؟
آيدا: مسلما، من و شاملو ۳۰ سال با هم روی اين کتاب ها کار کرديم.
ايران ما: به عبارتی شما با زنده ياد شاملو در تهيه و تحقيق و تاليف کتاب کوچه همکاری داشتيد؟
آيدا: بله، اسم من در کتاب ها هست .
ايران ما: اما شما در حال حاضر به تنهايی اين کار را می کنيد؟
آيدا: بله مگر قبلا کسی کمک می کرد؟
ايران ما: اما کتاب کوچه يعنی شاملو؟
آيدا: الان هم يعنی شاملو.
ايران ما: اين گفته به لحاظ احساسی قابل درک است اما در حال حاضر شاملو نيست.
آيدا: ببينيد، وقتی می گويم شاملو هست به اين معناست که خط مشی و هدفی که مدنظر او بود ادامه می يابد، بهترين الگو برای ادامه ی کار، همان ده جلد منتشر شده و فيش های موجود است.
ايران ما: اما شما در مصاحبه ای گفته ايد کار کتاب کوچه را با کمک متخصصين انجام می دهيد.
آيدا: اين گفته من نيست، آن خبرنگاری که با من مصاحبه کرده بود از قول خودش چنين چيزی را نوشت که من تکذيب کردم. اگر چه اين تکذيب را در حد ۲ خط ريز در پائين صفحه منتشر کردند که به چشم نمی آمد. در آن تکذيبيه پرسيده بودم آن متخصصين کيستند؟ لطفا نام و نشان شان را بگوئيد و بنويسيد. (۲)

اما خوشبختانه گويا تا زمان زنده بودن سياوش، پسر شاعر فقيد به عنوان وارث، آثار شاملو از هر گونه دخل و تصرفی در امان ماند اما گويی که امروز پس از گذشت تنها چند ماه از مرگ سياوش، فرزند بزرگ احمد شاملو، آن چنان که ناشر آثار اين شاعر در مصاحبه خود با خبرگزاری ايلنا اظهار داشته است، بار ديگر وسوسه در نقش شاملو فرورفتن آيدا گل کرده است اگر چه اين سعی بيهوده است چرا که با وجود اهل نظر و دوستداران آثار اين شاعر ملی همچون مدير انتشارات مازيار ناشر آثار شاملو که با چشم پوشی از منافع مالی شرافتمندانه از انتشار دست نوشته های مشکوک منتسب به اين شاعر ملی خودداری کرده است، هرگز ارتکاب چنين خبطی داده نخواهد شد اگر چه آن فرد همسر و يا وارث اموال و يا آثار اين شاعر ملی باشد.

بيژن صف سری
http://bijan-safsari.com/

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱ – خبرگزاری ايلنا مورخ ۳۰/۱۰/۸۸ http://www.ilna.ir/newsText.aspx?ID=102982
۲ - متاسفانه مصاحبه آناهيتا پزشکپور با آيدا شاملو که در روز نامه اينترنتی " ايران ما " منتشر شدبه دليل متوقف شدن آن روز نت موجود نيست اما در سايت های ديگری که در همان زمان به نقل از " ايران ما " آن مصاحبه را منتشر کردند ، می توان به آن گفتگو دست يافت برای نمونه می توانيد آن مصاحبه را در اينجا بخوانيد: آدرس سايت عصر نو - http://dev.asre-nou.net/1384/shahrivar/7/m-ayda.html