ارگ بم در خطر خروج از فهرست ميراث جهانی، مهر

بم - خبرگزاری مهر: بازرسان يونسکو در حالی بازديد خود را از ارگ بم به پايان رساندند که به دليل برخی سازه های غير مجاز در اطراف ارگ و کانکس نشينی در حاشيه اين شهر تاريخی ضمن تقدير از اقدامات صورت گرفته آنها را کافی ندانستند.

به گزارش خبرنگار مهر، ارگ تاريخی و دو هزار و ۵۰۰ ساله بم به عنوان بزرگترين بنای خشت و گلی جهان يکی از مهمترين بناهای باستانی ايران است و نشان از اوج تمدن و توانايی ايرانيان در معماری و توسعه اجتماعی و فرهنگی دارد اما متاسفانه اين بنای تاريخی پس از زمين لرزه مهيب بم و تخريب ۹۰ درصدی مورد توجه قرار گرفت و به اين ترتيب يونسکو با بررسی وضعيت اين بنای تاريخی اين ارگ را به همراه منظر فرهنگی شهر بم به عنوان اولين شهر ايران ثبت جهانی کرد.

اين ارگ بزرگ که مجموعه کاملی از زندگی شهر نشينی در دو هزار ۵۰۰ سال قبل در ايران را به تصوير می کشد پس از زمين لرزه تخريب شد و همزمان با ورود امداد گران برای نجات زلزله زدگان در روزهای ابتدايی زمين لرزه هزاران بمی و ايرانی در پای باروهای اين ارگ به ياد نماد استقامت بم گريستند و با توجه به اهميت تاريخی اين بنا در همان روزها برنامه نجات بخشی ارگ بم در بازه زمانی ۱۵ سال تدوين شد.

در زمانی کوتاه ارگ بم به کارگاهی گسترده برای کارشناسان و محققان مرمت آثار تاريخی از سراسر جهان مبدل و به کانون توجه باستانشناسان تبديل شد.

حضور گسترده کارشناسان ژاپنی، آلمانی و ايتاليايی در کنار کارشناسان ايرانی اين شهر باستانی را به بزرگترين کارگاه مرمت بين المللی تبديل کرد و اعتبارهای بين المللی برای مرمت اين بنای تاريخی اختصاص يافت و در آخرين مرحله نيز برج اصلی ارگ بم از سوی کارشناسان ايتاليايی به صورت کامل مرمت شد اما با توجه به لزوم مقاوم سازی اين برج چند متر کوتاه تر از گذشته ساخته شد.

يونسکو معيارهای ثبت جهانی بم را به مسئولان اعلام کرده است/ منظر فرهنگی بم مهمترين چالش شهر باستانی

اما نکته ديگر اينکه همزمان با ارگ بم منظر تاريخی اين شهر نيز ثبت جهانی شد و در فهرست آثار در معرض خطر يونسکو قرار گرفت که شامل تمام اجزای فرهنگی و تاريخی و شهر بم از جمله نخلستانها، قنوات و ساير ابنيه تاريخی اين شهر می شود.

اين امر برای نخستين بار در کشور صورت گرفت و نشان از اهميت شهر بم داشت و در همين چارچوب معيارهايی نيز در راستای رعايت استانداردهای يونسکو در اختيار مسئولان قرار گرفت و قرار شد مرمت و بازسازی ارگ بم، بازسازی شهر و ساخت و سازها مطابق اين معيارها انجام شود و در اين راستا تا کنون چندين جلسه بازرسی از سوی بازرسان يونسکو از بم صورت گرفته است که آخرين مورد اين بازرسيها طی چهار روز انتهايی هفته گذشته صورت گرفت و درنهايت بازرسان بار ديگر بر لزوم تامين شرايط و معيارهای يونسکو در اين شهر تاريخی بار ديگر تاکيد کردند.

کانکس نشينی و ساخت پمپ بنزين در عرصه ارگ بم

اما به نظر می رسد آنچه موجب نگرانی بازرسان يونسکو شده است برخی ساخت و سازهای غير مجاز در اطراف ارگ بم از جمله ساخت يک پمپ بنزين در محدوده تاريخی ارگ قديم و همچنين برخی موارد در مرمت ارگ و از همه مهمتر وجود حاشيه نشينی در قالب چادر نشينی و کانکس نشينی در شمال شرق شهر بم است که در آخرين بازديد و در جلسات به طور جدی خواستار رفع اين مشکلات شدند.

فرماندار بم در اين خصوص به خبرنگار مهر گفت: طی هفته گذشته به مدت چند روز ميزبان بازرسان يونسکو بوديم و آنها از تمام مناطق شهر بم بازديد کردند اما اينکه نتيجه اين بازديدها چه بود بايد در روزهای آينده منتظر نتايج و گزارش اين بازرسی ها باشيم.

حسين شايق ادامه داد: بازرسان در اين مدت از قناتهای مشهور شهر بم، اماکن تاريخی ارگ بم، خانه باغها و معابر و هر مکان ديگری که تقاضا دادند بازديد کردند و شرايط برای آنها مهيا شد.

مشکلات با همکاری مسئولان بم برطرف می شود

وی افزود: به نظر می رسيد بازرسان از نظر کلی از وضعيت موجود راضی بودند و تنها در چند مورد مشکلاتی وجود داشت که خواستار رفع آنها شدند.

شايق گفت: حاشيه نشينی در شمال شرق در قالب کانکس نشينی و همچنين ساخت غير مجاز يک پمپ بنزين در محدوده ارگ از جمله اين مشکلات بوده است که با برنامه ريزی کانکس نشينی در اطراف بم در حال برطرف شدن است و همچنين جلوی کار پمپ بنزين نيز گرفته شده است و به زودی اين مشکلات حل می شود، تذکرات تخصصی نيز در خصوص بازسازی ارگ بم داده شد که ميراث فرهنگی بايد در اين زمينه وارد شود.

اين مسئول در پاسخ به پرسش خبرنگار مهر در خصوص حذف نخلستانهای شهر بم و تغيير کاربری کشاورزی به مسکونی اظهارداشت: جلوی اين امر گرفته شده است و اگر هم به دليل خشکسالی برخی نخلها خشک شوند بايد در هر صورت کاربری کشاورزی در آنها حفظ شود.

وی در زمينه تعريض خيابانها نيز گفت: هرکاری در اين زمينه انجام شود در چارچوب طرحهای تفضيلی، جامع و توسعه شهر است که به تصويب رسيده است و خارج از آن کاری نشده ضمن اينکه حجم عمده کارها نيز در زمان بازسازی صورت گرفته و تمام شده است که در آن زمان هنوز يونسکو در اين زمينه حساسيت نداشت.

پروژه نجات بخشی ارگ بم ۱۵ ساله است

فرماندار بم تصريح کرد: روند بازسازی ارگ بم نيز طبق معيارهای تخصصی انجام می شود و بنده در اين زمينه تخصص خاصی ندارم.

وی در خصوص طولانی شدن مرمت و بازسازی بزرگترين بنای خشتی جهان ادامه داد: ترجيح می دهم در اين خصوص اظهار نظری نکنم اما در مجموع کار قابل قبول است و مسئولان در کنار اقدامات انجام شده بايد بودجه مرمت را افزايش دهند.

وی به همکاری ايتاليا و ژاپن در اين زمينه اشاره کرد و گفت: پروژه نجات بخشی ارگ بم طی زمانی ۱۵ ساله تعريف شده است و بايد طبق برنامه انجام شود.

شايق در خصوص کيفيت مرمت و نوع کار انجام شده به خصوص انتقاد برخی کارشناسان در زمينه خشتهای استفاده شده در مرمت اين بنا گفت: اين مسئله تخصصی است و ترجيح می دهم اظهار نظر نکنم اما برای بهبود سرعت و بازسازی ارگ هر کمکی بتوانيم انجام می دهيم.

اقدامات صورت گرفته کافی نيست/ پيگيری بايد در سطح ملی انجام شود

اما در اين ميان بازرسان يونسکو در سومين سفر خود به بم و پس از بازديد از باغها، قنوات و عرصه های تاريخی بم از جمله ۴۰۰ هکتار محوطه باستانی بازمانده از دوران هخامنشی، اين بناها را از جنبه های مرمت، حفاظت، حمايت و مشارکت مردمی بررسی کردند.

مدير بخش آسيا و اقيانوسيه سازمان يونسکو در اين بازديد و قبل از انتشار نتيجه گزارش از اقدامات مطلوبی که در بم صورت گرفته است تقدير کرد اما اين اقدامات را برای خروج ارگ بم از فهرست آثار در معرض خطر يونسکو کافی ندانست.

فنگ چينگ ادامه داد: کار انجام شده بعد از زمين لرزه سخت و نيازمند تلاش فراوان بوده است که بخش عمده کار به خوبی انجام شده است و کارشناسان ايرانی در اين زمينه خوب عمل کرده اند.

وی تصريح کرد: اقدامات انجام شده بايد به خصوص در زمينه ثبت منظر فرهنگی شهر بم ادامه يابد و با جديت پيگيری شود.

وی خواستار حمايت مسئولان در سطح ملی از مسئولان محلی بم شد و گفت: نکته قابل توجه اين است که منظر فرهنگی بم در خطر قرار دارد و در همين راستا با کمک "ايکوموس" در صدد به روز رسانی پلان مديريتی در اين زمينه هستيم.

اميدواريم مردم بم در سال ۲۰۱۳ جشن خروج از آثار در معرض خطر را برپا کنند

وی به اهميت منظر فرهنگی بم از ديدگاه يونسکو اشاره کرد و گفت: در اين خصوص همه مسئولان بايد حمايت ويژه انجام دهند و مردم نيز همکاری کنند.

چينگ ادامه داد: ميراث فرهنگی در اين زمينه به حمايت مسئولان و تک تک مردم شهر بم نياز دارد.

مدير بخش آسيا و اقيانوسيه سازمان يونسکو از انتشار گزارش بازرسان يونسکو در آينده نزديک خبر داد و گفت: در صورت تامين ضوابطی که مشخص شده است اميد داريم که در سال ۲۰۱۳ و همزمان با سالگرد زمين لرزه بم، اين شهر بتواند جشن خروج از فهرست ميراث در معرض خطر را برپا کند.

استانداری که برای ارگ بم گريست/ افزايش بودجه مرمت بم الزامی است

نماينده عالی دولت در استان کرمان که در ابتدای ورودش به استان در جمع مردم کرمان گفت: که در زمان بروز زمين لرزه بم و تخريب اين بنای تاريخی گريسته است و به فردی فرهنگ دوست و علاقمند به ميراث تاريخی شهرت دارد نيز بر همکاری در زمينه رفع مشکلات ارگ بم تاکيد دارد.

اسماعيل نجار در جمع خبرنگاران کرمانی گفت: تمام تلاش خود را برای خروج ارگ بم از فهرست آثار در معرض خطر خواهم کرد.

وی در عين حال گفت: هر اثری که ثبت جهانی شود با محدوديتهايی نيز مواجه می شود و ارگ بم نيز در اين دسته آثار قرار دارد و مستثنی نيست.

استاندار بزرگترين استان کشور ادامه داد: مسئله ای که در اين بين بايد مورد توجه قرار گيرد لزوم افزايش اعتبار مورد نياز برای مرمت اين بنای تاريخی است.

آنچه که در اين ميان اهميت دارد زمان اتمام مرمت ارگ قديم شهر بم است که در روزهای ابتدايی آغاز مرمت اين بنای تاريخی گفته شد که اين بنا در ۱۵ سال مرمت می شود و ۱۰۰ ميليارد تومان اعتبار نياز دارد اما تاکنون و با گذشت هشت سال از زمين لرزه تنها بخشی از اين اعتبار اختصاص يافته است و حتی آوار برداری در قسمتهای زيادی از اين بنای تاريخی انجام نشده است.

گزارش از اسما محمودی