حجاريان: اصلاح‌طلبان اعتقاد صرف به پارلمانتاريسم را کنار بگذارند، نوروز

نوروز: دکتر سعيد حجاريان، عضو شورای مرکزی جبهه مشارکت، به پرسش‌های کاربران سايت «نوروز» پاسخ گفت. به‌علت کثرت پرسش‌ها، پاسخ‌های ايشان در دو قسمت در اختيار نوروز قرار گرفت. ضمن آنکه بدليل مشکلات جسمانی و تکلم دکتر حجاريان، ايشان حتی المقدور به سئوالات کوتاه پاسخ داده‌اند.

۱- بدری:با سلام تهيت شما با توجه به شرايط موجود ايران وچالشهای پيش‌رو، چه آينده ايرا از جميع جهات برای ايران متصوريد؟
سعيد حجاريان: من توان پيشگويی از «جميع جهات» را برای ايران ندارم. تنها می‌توان در جهتی خاص، آن هم در آينده کوتاه مدت پيش‌بينی‌های مقرون و مقرب به صواب داشت. لذا از پاسخ به سئوال شما معذورم

۲- سيد عباس بهشتی :
با سلام و آرزوی سلامتی برای شما
آقای حجاريان، چرا هنوز ادبيات شما در سخن با مردم کماکان ادبيات روشنفکری و بسيار سنگين و همراه با اصطلاحات پيچيده است؟ شما و آقايانی مثل آقای علوی تبار و ساير دوستانتان ، بسيار کلاسيک و دانشگاهی(آن هم در سطح دکتری!) صحبت می‌کنيد. در حالی‌که بيشتر رای در روز انتخابات مربوط به عوام است.چرا با اينکه شما و بسياری از دوستانتان با اينکه موقعيت‌های حساس را مديريت کرده‌ايد مانند شما که کار اطلاعاتی و امنيتی کرده‌ايد، اينقدر به لحاظ تشکيلاتی و کار تشکيلاتی ضعيف عمل می‌کنيد؟ شما حتی امنيت داخلی خود گروه اصلاح‌طلبان را هم حفظ نمی‌کنيد. به راحتی جلسات شما شنود می‌شود و يا اخبار آن خارج می‌گردد. آيا فکر می‌کنيد بدون توجه به چنين مسائلی واقعا می‌توانيد موفق شويد؟ لطفا جواب دهيد.
آرزوی سلامتی دارم برای شما
متشکرم

سعيد حجاريان:
پاسخ بخش اول سئوال شما: من تلاش دارم در مقام برخورد با مردم با ادبيات آنها سخن بگويم، اما در مورد مقالات علمی، لاجرم بايد با اصطلاحات دقيق‌تر و فنی‌تر سخن گفت.
پاسخ بخش دوم سئوال شما: سوابق يک فرد درون يک جبهه بزرگ مانع از آن نمی‌شود که اطلاعات آن جبهه به بيرون درز و نشر نکند. اما به هر حال مشکل ما از نوعی که شما می‌گوييد، نيست.

۳- توحيد کازرانی:
با سلام به شما
من دو پرسش کوتاه از حضرتعالی دارم:
۱- آيا حضرتعالی همچنان براين باوريد که قانون اساسی جمهوری اسلامی دارای ظرفيتهای نهفته‌ای است که امکان احقاق حقوق ملی ايرانی را ممکن می‌سازد؟ آيا اين قانون خالی از تناقض است؟ اگر خير، آيا امکان حذف عملی اين تناقضات ميسر است؟
۲- با احتمال نامزدی آقای خاتمی برای انتخابات رياست جمهوری، آيا تصور می‌کنيد اگر طرح تجميع انتخابات تصويب می‌گشت، شانس نيروهای اصلاح‌طلب برای پيروزی در انتخابات همزمان مجلس افزايش می‌يافت؟
با تشکر

سعيد حجاريان:
پاسخ بخش اول سئوال: قانون اساسی مانند هر متن ديگری قابليت قرائتهای گوناگون را دارد و اين قدرت است که مهر و نشان خود را بر آن می‌زند. لذا، رژيم حقيقی قدرت به رژيم حقوقی آن تفوق دارد.
پاسخ بخش دوم سئوال: من در مورد احتمال نامزدی ايشان اطلاعی ندارم و قصه تجميع نيز که منتفی شد.

۴- دکتر محسن کماليان:جناب آقای دکتر حجاريان عزيز؛ با سلام. حضرتعالی سال‌هاست که از عوارض ترور ناجوانمردانه خود رنج می‌بريد و خوب می‌دانيد انسان مظلومی که گرفتار چنين حادثه‌ای می‌شود، خود و خانواده‌اش چه سختی و محنتی را تحمل می‌کنند. امروز ۲۸ سال از اقدام تروريستی ربوده شدن امام موسی صدر توسط رژيم معمر قذافی می‌گذرد. در طول اين سال‌ها هر قدر خانواده و دوستداران امام صدر از جمهوری اسلامی ايران تقاضا کردند اين پرونده را با جديت پی‌بگيرد، هيچ اتفاقی نيفتاد؛ و امروز نه ايشان را آزاد کرده‌ايم، نه از سرنوشت ايشان خبر دقيق داريم، نه ربايندگانش را محاکمه و مجازات ساخته‌ايم و نه حتی آنها را محکوم کرده‌ايم. در عوض، سال‌ها از رژيم رباينده امام صدر به عنوان يکی از معدود کشورهای دوست و برادر ياد کرديم. حضرتعالی به عنوان يک فعال سياسی دلسوز کشور:
۱- عملکرد ۲۸ ساله کشور را در پيگيری اين پرونده چگونه ارزيابی می‌کنيد؟
۲- عملکرد ۲۸ ساله گروه‌های سياسی کشور و خصوصا جبهه دوم خرداد را در پيگيری اين پرونده چگونه ارزيابی می‌کنيد؟
۳- چرا خود در هيچ‌يک از آثار گفتاری و مکتوب‌تان به اين مسأله نپرداخته‌ايد؟
۴- چه پيشنهادی برای آينده اين پرونده داريد؟
سعيد حجاريان: من شما را به پاسخ آقای دکتر محمدرضا خاتمی به همين سئوال در سايت نوروز ارجاع می‌دهم.

۵-علی:
سلام خسته نباشيد
به اعتقاد من، سالهای ۸۰-۸۳ از بهترين سالها از نظر اقتصادی برای ايران بوده است. عدم موفقيت دولت فعلی در اجرای شعارهای اقتصادی، موقعيت مناسبی را برای اصلاح‌طلبان بوجود آورده تا با اتکا به گذشته نسبتا بهتر در اين زمينه، درآينده بتواند به مجلس راه يابد. می‌دانم که رفع موانع اقتصادی به بهتر شدن اوضاع فرهنگی،‌ علمی، اجتماعی و غيره می‌تواند بيانجامد اما شرط کافی نيست و بايد اقداماتی صورت گيرد. اصلاح طلبان در مجلس ششم در موارد قانون مطبوعات و قانون اختيارات رياست جمهوری عملا شکست خوردند. اگر مجلس هشتم در دست اصلاح طلبان باشد،‌ آيا به هشت سال پيش برمی‌گردند؟ آيا حاضرند دوباره به دو لايحه بالا برگردند و آنها را تصويب کنند يا دوباره زير فشارها کوتاه می‌آيند؟ اگر در اين کشور روزنامه آزاد نباشد، آزادی انديشه نباشد، کتاب نباشد، اختيار کافی برای رئيس جمهور منتخب نباشد، فکر نمی‌کنيد حتی اگر دوران مجلس يا دولت اصلاح‌طلبانه، مجددا دوران خوب اقتصادی را ايجاد کند، ضعف فرهنگی،‌ علمی و اجتماعی موجود همان سرنوشتی را رقم بزند که در انتخابات ۸۴ ديديم و عده ای با تبليغات پوپوليستی سر کار بيايند و تمامی اين رشته پنبه شود؟ که اگر اينگونه شود، اين سيکل به يک بازی حکومتی شبيه نمی‌شود؟ به عبارت ديگر، چقدر به شعار توسعه همه جانبه پايبنديد و برای آن تلاش می‌کنيد؟
سعيد حجاريان: شما بيشتر به ابراز نظرات خود پرداخته‌ايد. به گمان من در آينده نزديک بعيد است که مصادر قدرت اجازه دهند که اصلاح‌طلبان در قوای مقننه و مجريه و نيز نهادی مدنی جای پای محکمی پيدا کنند. مع‌الوصف نبايد از مسابقه نااميد شد.

۶- صهبا الستی:
سردبيرمحترم
اميدوارم اين بار پرسش من را منعکس بفرماييد و مانند مرتبه پيش آن را حذف نفرماييد.البته می‌دانم که کلمه «بهايی» مهمترين تابوی فرهنگ سياسی ايران معاصراست.سوال من از اقای حجاريان اين است:ازنظرشما جايگاه حقوقی بهاييان در ايران چيست؟ آيا شما با رويکرد فعلی ساختارسياسی ايران به جامعه بهايی موافق هستيد؟
باسپاس فراوان

سعيد حجاريان: تا آنجا که من مطلع هستم فتوای مشهور درباره جامعه بهائيان محقون الدم بودن آنهاست، اما به نظر من هر کسی که شناسنامه ايرانی دارد، ماليات پرداخت می‌کند و به خدمت سربازی می‌رود، ازحقوق پايه شهروندی برخوردار است.

۷- امير يقين لو :بنده از دوستداران شما هستم با مسئوليتهای شما قبل از اصلاحات آشنا نيستم .لطفاً آنها را برايم ليست کنيد؟
سعيد حجاريان: مسئوليت‌های من قبل از دوران اصلاحات و البته پس از انقلاب به شرح زير هستند:
۱- کميته انقلاب اسلامی مستقر در ستاد مشترک ارتش
۲- دفتر اطلاعات و تحقيقات نخست وزيری
۳- وزارت اطلاعات
۴- معاونت سياسی استانداری خوزستان
۵- معاون سياسی مرکز تحقيقات استراتژيک رياست جمهوری

۸- مهدی امينی:بنظر شما علت دستگيری افرادی مانند علی شاکری چيست؟
سعيد حجاريان: از دليل بازداشت ايشان بی‌اطلاعم. شايد نفس امضای ايشان در بيانيه جمهوريخواهان يکی از موارد اتهامی باشد.

۹- نيما:
جناب آقای دکتر
ضمن آرزوی سلامت برای شما چند سوال از محضر شما داشتم
۱- چرا در ۲ سال گذشته هيچ نقد جدی از شما و دوستانتان در مشارکت بر ۸ سال اصلاحات صورت نگرفته و برای تنوير افکار عمومی منتشر نشده است؟
۲- آيا فکر نمی‌کنيد جبهه مشارکت از رفرميسم به رفرمر استحاله پيدا کرده است؟ يعنی تنها دغدغه آقايان بازگشت به کرسی‌های خويش است، ار نه ما که هيچ برنامه‌ای برای ارتباط با بدنه اجتماعی اصلاح‌طلبان نمی‌بينيم.
۳- علت بی‌برنامگی شديد حزب چيست؟ جدا آقايانی مثل قاليباف که تنها دغدغه ارتقای کارآمدی دارند به زعم خويش چه تفاوتی با مديران مشارکتی دارند؟
۴- چرا می‌پنداريد منابع مشروعيت در قانون اساسی دوگانه است؟ حتی با پذيرش اين موضوع فکر نمی‌کنيد طرح آقای عبدی شروع خوبی، و البته تنها شروع خوبی، برای عملی کردن ايده حاکميت دوگانه و فراتر از آن مشروطه‌طلبی است؟
در پايان از پاسخ هايتان ممنونم

سعيد حجاريان:
بخش اول: من چه در زمان اصلاحات و چه پس از آن مقالات و مصاحبه‌های مختلفی در نقد اصلاحات داشته‌ام و تا آنجا که مطلعم، ساير دوستان اصلاح‌طلب هم اين کار را انجام داده‌اند.
بخش دوم: گمان نمی‌کنم که جبهه مشارکت به اين نقطه رسيده باشد. چون تا آنجا که مطلع هستم، جبهه در حال گسترش سازمانی خويش است.
بخش سوم: البته من درباره آقای قاليباف نظری ندارم. اما بهتر است درباره برنامه حزب، از دبيرکل سئوال کنيد زيرا ايشان مقام رسمی سخنگويی حزب را دارد.
بخش چهارم: من درباره قسمت اول سئوال شما (منابع دو گانه مشروعيت) در مقاله «زنده باد اصلاحات» توضيح داده‌ام. اما هنوز آقای عبدی طرح خود را مطرح نکرده‌اند و آن را به فرصتی ديگر موکول نموده‌اند.

۱۰- خسرو:
با سلام خدمت آقای حجاريان عزيز
به نظر شما اشتباهات جبهه مشارکت، شخص آقای خاتمی و توده مردم در شکست اصلاحات و در محاق رفتن اين پروژه در چه مواردی می دانيد. با تشکر
سعيد حجاريان: من اصلاح طلبان، جبهه مشارکت و آقای خاتمی را قبلا نقد کرده‌ام که می‌توانيد با مراجعه به مصاحبه‌ها و مقالات قبلی‌ام آنها را مطالعه کنيد. البته اينکه چرا شما درباره نقش اصحاب قدرت در شکست اصلاحات سئوالی نکرديد و در عوض می‌خواهيد که پای مردم را به دايره نقد وارد کنيد، به خودتان مربوط می‌شود.

۱۱- مريم:
سلام آقای حجاريان
اميدوارم سوال من رو بدون جواب نذارين
اولين کسی که مسله قتل‌های زنجيره ای رو به نوعی رسانه‌ای کرد و عکس گذرنامه سعيدامامی رو تو اينترنت گذاشت عليرضانوری‌زاده بود. به نظر شما چه افراد يا جرياناتی با دادن اطلاعات به نوری‌زاده در زمينه قتل‌ها و رسانه‌ای کردن اطلاعات توسط اين روزنامه‌نگار بيشترين سود رو بردند؟
سعيد حجاريان: شايد عکس او را از منابع اروپايی که فتوکپی پاسپورت سعيد امامی را به دليل مسافرت او به آن کشورها در اختيار داشته‌اند، به دست آورده باشد.

۱۲- غلامرضا:
سلام اقای مهندس حجاريان:
نيک می‌دانيد تبديلات مثل تبديل لاپلاس در برسی پديده‌ها مثلا بررسی طراحی عرض خيابان يا پيش‌بينی بارمصرفی انرژی درده سال آينده با تعويض کميتها وانتقال به فضای مهندسی برق ويافتن جواب و عکس عملی است. سوال اين است که برای فهم معنايی درست اخبار داخلی وخارجی واظهارات رهبران داخلی وخارجی چه بايد کرد؟
سعيد حجاريان: توجه داشته باشيد که فهم معنای امور انسانی با امور طبيعی، دو روش متفاوت دارد. ما هرگز نمی‌توانيم از روش‌های علوم تجربی در علوم انسانی استفاده کنيم. لازم است شما مطالعات خويش را در زمينه روش‌شناسی در علوم انسانی گسترش دهيد. آنگاه متوجه می‌شويد که تبديل لاپلاس در فهم معانی اظهارات رهبران سياسی کوچکترين استفاده‌ای ندارد.

۱۳- احمدی:
باسلام جناب اقای حجاريان
لطفا پارمترهای اصلی در حوزه‌های سياست جهانی ايالات متحده امريکا در خاورميانه وبه‌تبع آن درايران دراين مقطع رابيان فرماييد.
سعيد حجاريان: اين بحث در تخصص من نيست، بهتر است به اهل فن اين بحث رجوع نماييد.

۱۴- با آرزوی سلامتی برای حضرتعالی با توجه به سياستهای اتخاذ شده توسط رييس دولت نهم مثل کاهش دستوری سود بانکی، حذف سازمان مديريت وبرنامه ريزی ازصحنه تشکيلات اداری کشور وده‌ها تصميم ديگر که مجال ذکر همه آنها مقدور نمی‌باشد، آينده نظام اجرايی را چگونه ارزيابی می‌کنيد وبرای بازسازی آن، چه تمهيداتی راپيش‌بينی می‌کنيد؟
سعيد حجاريان: شما را ارجاع می‌دهم به نامه اقتصاددانان که اخيرا خطاب به رئيس جمهور منتشر شده است.

۱۵- محسن هدايتی فر:
با سلام
با اينکه بارها از طرف شما و دوستان مشارکتی مطرح شده است که می‌بايستی کار حزبی کرد ولی عملا در اين جهت اقدام عملی صورت نمی‌گيرد، من تجربه سالهای اول انقلاب را دارم. تشکيلات و فعاليت حزب مشارکت اصلا قابل مقايسه با کسانی که شما گروهکی می‌ناميد (مانند مجاهدين) نيست. خطر و ريسک و محدوديت‌ها و بگير و ببندهای فعاليت حزبی درآن زمان بسيار بيشتر از الان بود. خودتان که آن موقع در اطلاعات بوده‌ايد، بهتر می‌دانيد. آنها در ۳۰ تير ۶۰ توانستند بدون هيچگونه اطلاعيه‌ای (توجه کنيد، نه موبايل بود و نه اينترنت) بيش از ۱۰۰۰۰۰ نفر را برای اعلام جنگ مسلحانه به خيابان بکشند. چرا شما نمی‌توانيد مردم را پای صندوق رای بکشانيد؟ مشکل کجاست؟
سعيد حجاريان: به اندازه ۴ – ۵ ميليون نفر می‌توانيم که به پای صندوق رای بکشانيم، اما عضوگيری در شرايط فعلی همراه با تقبل مسئوليت‌هايی است که گروههای قبل از سال ۶۰ حاضر به پذيرش آنها نبودند.

۱۶- نصير:
با عرض سلام و آرزوی سلامتی کامل برای شما
نظر شما در خصوص تغيير اساسی ساختار نظام چيست؟
سعيد حجاريان: اگر منظور شما از نظام و ساختار دقيق باشد، مثلا تحول ساخت اجتماعی يا اقتصادی را نيز شامل شود، با آن به کلی مخالفم. دگرگونی‌های عميق و آزمون‌های بزرگ که ممکن است منجر به خطای بزرگ نيز شود، قابل جبران نيستند.

۱۷- احسان:
جناب آقای حجاريان عزيز!
با سلام و احترام
بزرگترين شانسی که مجموعه اصلاح‌طلبان دارند ناکارآمد بودن دولت فعلی است. چرا که اگر اين دولت به فرض محال می‌توانست در وعده‌های اجتماعی و اقتصادی خود موفق و نيز صادق باشد، شايد مردم به اصلاح‌طلبان حتی فکر نمی‌کردند.
دوست عزيز!
دفاتر شهرستانی‌تان فعال نيست. جلسات تحليلی سياسی نمی‌گذاريد تا مردم ضمن قرار گرفتن در فضاهای حزبی به اصلاح‌طلبان نزديک شوند...با اين وضعيت کدام قلعه‌ها را می‌خواهيد فتح کنيد...؟
دفتر حزب مشارکت در تبريز راکد است من نشنيدم که جلسه‌ای برگزار شود و مردم و آگاهان سياسی دور هم جمع شوند...چرا؟
سعيد حجاريان: بهتر است اين سئوال را معاونت امور مناطق حزب پاسخ دهد. زيرا من اطلاعی درباره اين موارد ندارم.

۱۸- روزبه رحيمی:
اقای حجاريان سلام
به نظر شما چرا در هيچ منبعی نقدی در مورد رهبر انقلاب نوشته نمی‌شود؟
سعيد حجاريان: چون تنها مرجع رسمی اين کار خبرگان رهبری است و آن هم کميسيون اختصاصی دارد و انتقاداتش محرمانه است.

۱۹-علی محمدی:
باآرزوی سلامتی برای شما
به نظر شما چرا بايد از اين نظام حمايت کرد؟
سعيد حجاريان: البته می‌توان سکوت کرد، اما به هرحال قوانين جاری، خود را بر آدم‌ها تحميل می‌کند. به قول شاعر که می‌گويد:
هرکه گريزد ز خراجات شاه
خار کش غول بيابان شود

۲۰- حنيف:نظرتان درمورد انتخابات مجلس و ائتلاف گروههای اصلاح‌طلب چيست؟ برای ائتلاف حداکثری چه سازوکاری پيشنهاد می‌کنيد؟
سعيد حجاريان: در اين مورد، نظر من همان نظر جبهه مشارکت است که اعلام نيز شده است.

۲۱- حنيف:يک خاطره خوب ازآقای خاتمی تعريف کنيد. با ايشان قهر نکنيد. اصلا"می‌شود با خاتمی قهرکرد؟ البته نقد جدی ومنطقی اشکالی ندارد ولی نقد خاتمی بدون نقد طرفداران خاتمی (ازمردم عادی خواهان اصلاحات گرفته تا گروههای مختلف درون و برون حاکميت وروزنامه‌ها و روشنفکران و دانشجويان و ...)نقدی فرافکنانه خواهد بود.قبول نداريد؟
سعيد حجاريان: رفاقت من با آقای خاتمی پابرجاست، چه کسی ادعا کرده است که بين ما شکر آب شده است؟ اما خاطره: در سفر اول ايشان به نيويورک برای شرکت در نشست سالانه سازمان ملل، پس از جلسه خسته‌کننده‌ای در اتاق ايشان نشسته بوديم که يکی از دوستان پيپی را چاق کرد و ايشان چند پک به آن زد که يکمرتبه ديديم صدای آژيرهای مختلف بلند شد و محافظان مخصوص آمريکايی با سگ‌هايشان وارد اتاق شدند. پرسيديم که چه خبر شده است که در نهايت معلوم شد سنسورهای سقفی اتاق حساسيتش بالا بوده است و علامت آتش سوزی داده است. خلاصه خيلی احتياط داشتيم که سگ‌ها با ما تماس پيدا نکنند تا بالاخره با اقناع ماموران آنها را از اتاق بيرون کرديم، سپس سعی کرديم پنجره را باز کنيم که دود به بيرون برود که متوجه شديم پنجره ها از بيرون با شيشه ضدگلوله مسدود هستند. خلاصه دوستان نتوانستند پيپ را بکشند!

۲۲- حسن خادمی: سلام . با توجه به اينکه شما در دوره اعدام مجاهدين در سال ۶۷ در وزارت اطلاعات بوديد، چرا تاکنون در اين زمينه اظهار نظری نکرده‌ايد؟ در صورت امکان کمی در مورد اين قضيه توضيح دهيد.
سعيد حجاريان: من در مقطع مذکور معاون سياسی استاندار خوزستان بودم، البته اطلاعاتی از اين سو و آن سو به گوشم می‌رسيد که اين اتفاقات در پايتخت و برخی مراکز استانها همزمان شروع شده و کليه اپوزيسيون با مرام‌ها و مسلک‌های گوناگون از آن صدمه ديدند. آماری که تاکنون از ناحيه اپوزيسيون ارائه شده است عددی بين ۵ تا ۸ هزار نفر است.

۲۳- مصطفی جهانبخش:
با تشکر از توجه شما
علت خروج شما از سپاه پاسداران چه بود؟
سعيد حجاريان: من اساسا عضو سپاه نبوده‌ام که از آن خارج شوم.

۲۴- مهدی هنرپرداز:
جناب آقای حجاريان
سلام
هميشه برای من سوال است که چرا و بر اساس کدام استدلال شما نظام مشروطه را بر جمهوری تمام عيار ترجيح می‌دهيد؟ در کدام تجربه تاريخی يا عينی در مشروطه چيزی يافته‌ايد که در جمهوری نيافته‌ايد؟
سعيد حجاريان: من گمان دارم با توازنی که ميان نيروهای سياسی در حال حاضر وجود دارد، امکان برقراری يک جمهوری تمام عيار موجود نيست.

۲۵- غلام‌محمد ابوالفتحی:
با احترام ويژه برای شما
۱- آيا شما تحمل داريد هر حزب و يا گروه سياسی با افکار مخالف شما بدون پيش شرط وبا محوريت قضاوت مردم فعاليت نمايد؟ البته اين سئوال شامل گروههای مسلح و خشونت‌طلب نمی‌شود.
۲- آيا به نظر شما راهی بهتر از قضاوت مردم در انتخابات بدون نظارت استصوابی وجوددارد؟ اگر هست، لطفا توضيح دهيد.
سعيد حجاريان:
پاسخ سئوال اول: من چه کاره‌ام که تحمل داشته باشم يا نداشته باشم؟
پاسخ سئوال دوم: نه‌، نيست.

۲۶- فرهاد شکيبا :خسته نباشيد. سؤال آقای نصير سوال خيلی‌هاست.همچنين آقای حجاريان لطف کنند بفرمايند که واقعا اخراج افغانها از ايران در اوايل انقلاب «بزرگترين» اشتباهشان در سياست بوده است؟!سعيد حجاريان: نه، من اشتباهات ديگری هم قطعا داشته‌ام. مثلا در مصاحبه من با آقای باقی که در کتاب «برای تاريخ» چاپ شده می‌توانيد موارد ديگری هم بيابيد.ثانيا از آنجا که در حرکت جمعی فعاليت داشته‌ام، طبعا بنا به قاعده «مسئوليت مشترک» سهمی نيز متوجه من می‌شود.

۲۷- نيما :سلام آقای دکتر. برای شما آرزوی سلامتی دارم. باور کنيد هر بار که وضعيت شما را حتی برای يک لحظه در ذهنم مجسم می‌کنم خيلی متاسف می‌شوم. اميدوارم با گذشت زمان سلامتی‌تان را دوباره به دست آوريد. آقای دکتر به خاطر وضعيت جسمی شما بنده حقير انتظار پاسخ سوالاتم را ندارم ولی اگر در آينده خودتان پيرامون اين مسايل بنويسيد، ممنون خواهم شد.اول اينکه درست است وضعيت جبهه مشارکت از لحاظ کادر فنی و اطلاع رسانی و فعاليت مستمر به مراتب از ساير احزاب بهتر است، اما لابد شما خودتان هم تائيد می‌کنيد که تهران همه ايران نيست و در شهرستانها هم سازماندهی حزب چندان قوی نيست. می‌دانم هزينه فعاليت سياسی بالا رفته اما اين ديگر وظيفه حزب است که به خصوص در شهرستانها از افراد متشخص و متخصص برای همکاری دعوت بکند .در غير اين صورت ردصلاحيت هم نباشد، باز هم مشکل خواهيم داشت. زمانی آقای محمد رضا خاتمی گفته بود «ما اگر بخواهيم از همين فردا فرم چاپ می‌کنيم تا مردم بيايند عضو شوند اما امکانات اطلاع‌رسانی ما فعلا ضعيف است». من سوالم اين هست که اگر بخواهيم منتظر باز شدن فضای سياسی باشيم تا اطلاع‌رسانی مثل سال ۷۷ صورت بگيرد، بايد ده – بيست سال ديگر صبر کنيم. با اين چشم‌انداز روزنه اميدی ديده نمی‌شود و به نظر می‌رسد حزب هم نبايد بيخودی خوش‌بين باشد. مسئله ديگر اينکه اصلاح‌طلبان بعد از انتخابات همگی در يک نکته متفق‌القول بودند و آن ترجمه نکردن دموکراسی به زبان مردم بود. آقای دکتر من پرسشم اين هست واقعا نمی‌شود يک سلسله برنامه تدوين کرد برای اين مسئله؟ ده سال است در اين کشور از اقتصاد بازار صحبت می‌شود اما هنوز هم به غير از نخبگان کسی واقعا نمی‌داند دموکراسی چه تاثير محسوسی در اقتصاد مملکت دارد. واقع اصلاح‌طلبان تا کی می‌خواهند به ادبيات کنونی‌شان ادامه بدهند؟ سطح استقبالی که از جلسات گاه گدار احزاب در تهران و شهرستانها می‌شود نشان می‌دهد که اگر آموزش عمومی باشد، اگر حزب بخواهد با توده‌های مردم بجوشد، مردم هم استقبال می‌کنند. ببخشيد نوشته‌ام طولانی شد اما يکی دو مسئله ديگر هم در ذهنم هست که به اختصار بيان می‌کنم. يکی اينکه شما گفته‌ايد آرمان ما دولت حزبی است. ولی مشارکت در عمل اينطوری عمل نمی‌کند. هزينه اجتماعی دولت حزبی در ايران زياد است ولی حزبی که حاضر نباشد از مردم بخواهد به نماينده‌اش به عنوان نماينده حزب رای بدهند، چطور می‌خواهد نظام حزبی مملکت را برای تقويت پارلمان سامان ببخشد؟ در آخر يک تقاضای شخصی هم از شما داشتم. چون می‌دانم شما بيشتر به اين موضوع واقف هستيد. اخيرا طی اين مدتی که مسئله جمهوريت نظام دوباره بحث روز شد، طيف مقابل اصلاحات برای دفاع از آرای خودش به امام و آرای ايشان در سالهای اول انقلاب رجوع داد. نظر شما چيست ؟ آيا بهتر نيست همچنان که در مقاله «مصدق ، مسلم يا سکولار؟» مشکل تفسير آرای امام را حل کرديد، درباره اين مسئله هم بنويسيد؟ با تشکر و با آرزوی سلامتی.

سعيد حجاريان:بايد بگويم که کاملا امکان‌پذير است که دموکراسی را به عرصه‌های مختلف ترجمه کرد، اما اين کار تنها من نيست. ناشران، نويسندگان، هنرمندان، روزنامه‌نگاران، احزاب همه بايد در اين راه بکوشند. تفسيری رسمی که از آرای امام درباره جمهوريت می‌شود، ربطی به جمهوری به آن معنا که در همه‌جای دنيا جاری است ندارد. در اين زمينه، سازمان مجاهدين انقلاب و تا حدودی دفتر نشر آثار امام تلاش کرده‌اند که آرای ايشان را آنچنان که مد نظر وی بوده است، ارائه دهند.

۲۸- محمد لکی:
آقای دکتر با سلام.
با اميد بهبود و سلامت هر چه بيشتر شما. چند سوال از محضرتان داشتم.
تا چه حد هنوز اعتقاد داريد در پارادايم مشروطيت هستيم؟ چه گفتمانی را در حال حاضر برای بر آورده شدن حداقل‌ها مفيد می دانيد؟ آيا شما هم مانند آقای عبدی اين اعتقاد را داريد که جامعه ايران يک جامعه کاملا گسسته است؟
سعيد حجاريان:من قبلا نيز گفته ام که هنوز تکاليف انقلاب مشروطيت به انجام نرسيده است و هنوز نيز بر اين عقيده استوار هستم و طبيعتا اصلاح طلبی، گفتمان مطلوب برای برآورده شدن حداقل مطالبات سياسی است و نيز اعتقادی بر آن ندارم که جامعه گسسته و فروپاشيده شده است. هنوز نهادهای زيادی کارکرد خود را بعنوان چسب و ملات پيوستگی اجتماعی بازی می‌کنند.

۲۹- نادر:
سلام
به نظر نمی‌رسد در ترکيب سياسی آتی(مجلس و دولت آينده) اصلاح‌طلبان دارای اکثريت قاطع باشند. با اين ملاحظه استراتژی کلی و الگوی رفتار سياسی اصلاح‌طلبان چه خواهد بود؟حدود و ثغور ائتلاف اصلاح‌طلبان در برابر ساير گروه‌های سياسی چيست؟
سعيد حجاريان: اصلاح‌طلبان طبعا مانند هر اقليتی بايد تلاش کنند که به گونه‌ای موثر نقش خود را در قوه مقننه بازی کنند. ضمن آنکه اعتقاد به پارلمانتاريسم به عنوان تنها روش سياسی را بايد کنار گذارند.

۳۰- تهمورس کيانی- سياتل- ايالات متحده: آيا اصلاح‌طلبان قرار است در انتخابات آينده با برنامه شفاف درباره سياست خارجی از جمله رابطه با آمريکا، حل و فصل اختلافات با آن کشور، روشن کردن مواضع رسمی درباره اسرائيل و طرح سلح کشورهای عربی به طور صريح، موضع درباره لبنان و غيره شرکت کنند يا نه؟ آيا از نظر شما سياست ما درباره فلسطين بايد بر مبنای حقوق بشر و مصالح ملی ايران باشد يا بر مبنای ايدئولوژی؟ آيا بايد مبنا بر پذيرفتن نظر اغلب فلسطينيان باشد يا بر مبنايی که اکنون است؟ متشکرم.

سعيد حجاريان:
پاسخ سئوال اول: من سخنگوی اصلاح طلبان نيستم که از جانب آنان بتوانم پاسخگو باشم.
پاسخ سئوال دوم: تا آنجا که به اعتقاد من مربوط است، ما نبايد فلسطينی‌تر از فلسطينيان باشيم.