رئوس برنامه‌های وزير پيشنهادی آموزش و پرورش به مجلس، فارس‌

خبرگزاری فارس: عليرضا علی‌احمدی، وزير پيشنهادی آموزش و پرورش رئوس راهبردها و اقدمات پيشنهادی خود را به مجلس ارائه کرده است.


به گزارش خبرنگار اجتماعی فارس، علی‌احمدی در ابتدای متن اين راهبردها آورده است: اين برنامه‌ها و اقدامات الهام گرفته از رهنمودهای مقام معظم رهبری، قانون برنامه توسعه چهارم، سند چشم‌انداز ۲۰ ساله، سند راهبردی بخش آموزش و پرورش، آرمان‌ها و شعارهای دولت نهم و بررسی کارشناسانه چالش‌های فراروی و ارزيابی وضعيت فعلی وزارت آموزش و پرورش و استفاده از نقطه نظرات وزرای سابق، مديران ارشد، فرهيختگان تعليم و تربيت و کارشناسان و نقطه نظرات اينجانب است.

* رئوس برنامه‌های علی‌احمدی

بر اساس اين گزارش، اهم مأموريت‌ها و وظايف وزارت آموزش و پرورش، چالش‌های فراروی آموزش و پرورش در طول برنامه چهارم توسعه، ‌راهبردهای اصلی و رئوس اقدامات پيشنهادی برای تحقق هر يک از راهبردهای اصلی آمورش و پرورش در اين گزارش ارائه شده است.
اين گزارش می‌افزايد: تحول بنيادين مبتنی بر فلسفه تعليم و تربيت اسلامی، پاسخگويی به نيازهای آموزش و پرورش روستايی و عشايری، استثنايی، تيزهوشان و محروميت‌زدايی از مناطق کم‌تر توسعه يافته، اصلاح روند تربيت معلم و مدير برای مدارس، توسعه آموزش‌های ضمن خدمت و بدو خدمت برای دستيابی به آموزش و پرورش يادگيرنده و ياد دهنده، اصلاح نگرش و رويکردهای تربيتی، احيای معاونت پرورشی، توسعه و تقويت فعاليت‌های تربيتی فوق برنامه دانش‌آموزی، تسهيل ايفای نقش دانش‌آموزان در فرايند تعليم و تربيت، تلاش همه جانبه برای بازبينی و اصلاح برنامه‌های درسی، توليد محتوا و مواد آموزشی، به کارگيری روش‌ها و فناوری‌های نوين آموزشی، مشارکت همه جانبه مردم و بخش‌های غير‌دولتی در توسعه و بهره‌برداری از مدارس و ارتقای کيفيت دانش‌آموختگان، احداث، بازسازی، مقاوم‌سازی و زيباسازی واحدهای آموزشی، پرورشی، پژوهشی، شبانه‌روزی و تجهيز آن‌ها، بازنگری دوره‌ها و برنامه‌های آموزش و پرورش عمومی، متوسطه، فنی و حرفه‌ای و بزرگسالان، افزايش منزلت اجتماعی و ارتقای وضعيت رفاهی معلمان و کارکنان، اصلاح ساختار سازمانی و توازن بخشی از نيروی انسانی از سطح ستاد تا مدرسه و اعتلای اقتصاد آموزش و پرورش و نحوه مواجهه با کسری بودجه مزمن از رئوس اقدامات پيشنهادی علی‌احمدی است.

* ترسيم چشم‌انداز آموزش و پرورش ايران در افق ۱۴۰۴

برنامه‌های تحول بنيادين مبتنی بر فلسفه تعليم و تربيت اسلامی و اصول آموزش و پرورش بومی شامل نقد و بررسی مطالعات پيشين در حوزه تحولی در نظام آموزش و پرورش و تبيين چارچوب تحول در نظام آموزش و پرورش کشور، نهايی کردن کارهای مطالعاتی در دست اقدام در حوزه فلسفه تعليم و تربيت اسلامی و فلسفه آموزش و پرورش بومی و بهر‌ه‌گيری از آن‌ها برای تدوين مبانی نظری و چشم‌انداز آرمانی تحول، ترسيم چشم‌انداز انسان کامل، جامعه آرمانی و حکومت عدل جهانی در عصر حاضر و الگوگيری از آن‌ها برای تعريف دانش‌آموز تکامل يافته، فرهنگ عمومی متعالی و مدرسه زندگی‌ساز، مطالعه نظری مبانی فکری، اصول علمی و ارزش‌های حاکم بر تعليم و تربيت اسلامی و آموزش و پرورش بومی، گذری بر نظريه‌ها و مدل‌های مفهومی و دکترين تعليم و تربيت اسلامی و آموزش و پرورش بومی و تبيين ويژگی‌های متربی در هر يک از ادوار چرخه عمر و ارائه ويژگی‌های جسمانی، غريزی، فطری، عقلی و روحی دختران‌ و پسران در هر رده سنی‌ است.
از ديگر برنامه‌ها شامل تدوين استانداردهای فکری، عقلی، روحی، اخلاقی و مهارتی مورد انتظار مربيان افق ۱۴۰۴، تحليل طرح‌ها و روندهای کنونی جهان و ايران که بر نظام تعليم و تربيت و آموزش و پرورش در کشور در آينده اثر‌گذار است، ترسيم چشم‌انداز آموزش و پرورش ايران در افق ۱۴۰۴، بازبينی اهداف عاليه، وظايف اصلی و مأموريت‌های آموزش و پرورش در عصر کنونی، بازنگری و ترسيم نظام مطلوب تعليم و تربيت بر اساس چرخه رشد طبيعی دانش‌آموزان دختر و پسر سازگار با دوره‌های تحصيلی، تبيين ويژگی‌ها و مشخصات برنامه درسی ملی با عنايت به تأثير تشابهات و تفاوت‌ها، ويژگی‌ها، نيازها و نقش‌های متربيان در برنامه درسی ملی، آسيب‌شناسی و معرفی چالش‌های حاکم بر آموزش و پرورش ايران، معرفی وجوه اهداف و ساحت‌‌های تعليم و تربيت متربيان، طراحی راهبردی و سياست‌های ايجاد تحول در آموزش و پرورش مبتنی بر فلسفه و اصول و نظريه‌های تعليم و تربيت اسلامی برای تحقق چشم‌انداز مطلوب و تدوين الزامات تحقق بيانيه چشم‌انداز و مأموريت‌های آموزش و پرورش است.

* رعايت شايسته‌سالاری در عزل و نصب‌ها در آموزش و پرورش

برنامه‌های فراهم کردن بسترهای تحقق عدالت آموزشی و پاسخگويی به نيازهای آموزش و پرورش روستايی و عشايری، استثنايی، تيزهوشان و محروميت‌زدايی از مناطق کم‌تر توسعه يافته شامل تبيين مفهوم عدالت و مصاديق آن در حوزه تخصصی آموزش و پرورش و زندگی فرهنگيان، طراحی برنامه‌ها و اعمال روش‌های دسترسی عمومی به مدرسه و فراهم کردن زيرساخت‌های شکوفايی استعدادهای کودکان و نوجوانان واجب‌التعليم ۶ تا ۱۳ ساله، توانمندسازی دانش‌آموختگان هنرستانی برای ورود به بازار کار حرفه‌ای کشور و هماهنگی برای دسترسی دانش‌آموختگان فنی و حرفه‌ای به تسهيلات شغلی و ابزار کار، تلاش برای ايجاد توازن بين انتظارات از نظام تعليم و تربيت و مقدورات وزارت آموزش و پرورش در مقايسه با ساير دستگاه‌های حکومتی برای تربيت و هويت يابی جوانان، تلاش برای ايجاد تناسب بين مسئوليت‌ها و اختيارات مسئولان آموزش و پرورش برای نيل به اهداف تربيتی و اعتلای کيفی آموزش و پرورش است.
از ديگر برنامه‌ها شامل رعايت شايسته‌سالاری در عزل و نصب‌ها در آموزش و پرورش و ارتباط سيستم ارزشيابی عملکرد به نظام انتصابات و پاداش‌دهی، تخصيص بهينه منابع انسانی و بودجه بين سازمان‌های استانی، مناطق، نواحی و مدارس بر مبنای نيازها و جهت‌گيری‌های رفع محروميت‌ تدريجی از مناطق کم‌تر توسعه يافته، تلاش برای بهبود وضعيت زنان فرهنگی در آموزش و پرورش در راستای عدالت با توجه به جامعه آماری (۵۴ درصد فرهنگيان زن‌) و همنچنين نقش مؤثر و سخت کوشانه‌ای که در تحقق اهداف تعليم و تربيت اسلامی در آموزش و پرورش دارند، ‌تسريع در باز توزيع ثروت در جامعه و ارتقای سطح زندگی فرهنگيان و خانواده‌های آنان اعم از شاغل و بازنشسته از طريق پيگيری توزيع سهام عدالت بين فرهنگيان، ‌شناسايی و تلاش برای شکوفايی استعدادهای درخشان و کودکان استثنايی و تلاش برای بازگشت به زندگی عادی کودکان استثنايی و دانش‌آموزان با شرايط خاص تحصيلی، ‌حمايت از ادامه تحصيل کودکان بی‌سرپرست و دانش‌آموزان کم بضاعت مالی برای ادامه تحصيل در مدارس با همکاری ساير نهادهای ذی‌ربط، برنامه‌ريزی برای تبديل مدارس کپری و غيره به مدارسی متناسب با فرهنگ و اقليم جغرافيايی و توسعه متوازن مدارس غيردولتی، هيئت امنايی، تعاونی، نهادی، دولتی و وابسته به دولت است.

* سياست‌گذاری برای جذب و تأمين معلمان و مديران مورد نياز وزارت آموزش و پرورش

برنامه‌های اصلاح روند تربيت معلم و مدير برای مدارس، توسعه آموزش‌های ضمن خدمت و بدو خدمت برای دستيابی به آموزش و پرورش يادگيرنده و ياد دهنده شامل مواردی چون بازبينی و اصلاح شرايط احراز مشاغل، تحليل وضع موجود نيروی انسانی آموزش و پرورش اعمال راهکارهای توازن‌بخشی بين عرضه و تقاضای نيروی انسانی در سطح استان‌ها، مناطق، نواحی، مدارس دخترانه و پسرانه، نيازسنجی برای اجرای آموزش ضمن خدمت معلمان و فرهنگيان برای پاسخگويی به نيازهای حال و آتی، نيازسنجی رشته‌های تخصصی فنی و حرفه‌ای و کاردانش با توجه به روند تغييرات شغلی جامعه جهانی و کشور در آينده و تعريف رشته‌های جديد مورد نياز و سياست‌گذاری برای جذب و تأمين معلمان و مديران مورد نياز وزارت آموزش و پرورش از بين دانش‌آموزختگان ممتاز و متعهد دانشگاه‌ها و ساير داوطلبان علاقه‌مند به حرفه معلمی است.

* باز طراحی نظام ارزشيابی تحصيلی با در نظر گرفتن اهداف ساحت‌های تربيتی

برنامه‌های اصلاح نگرش و رويکردهای تربيتی، احيای معاونت پرورشی، توسعه و تقويت فعاليت‌های تربيتی فوق برنامه دانش‌آموزی شامل تبيين ساحت‌های تربيتی دانش‌آموزان و تعيين چشم‌انداز اوصاف و ويژگی‌های رفتاری دانش‌آموختگان آموزش و پرورش در افق ۱۴۰۴ در هريک از ساحت‌های تربيت دينی، اخلاقی، تربيت زيستی و بدنی، تربيت فرهنگی و هنری، تربيت سياسی و اجتماعی، تربيت حرفه‌ای و اقتصادی، تربيت علمی، فناوری و تربيت فکری و عقلانی، تبيين تشابهات و تفاوت‌های نوعی موجود در ويژگی‌ها، اميال، نيازها و الگوی زندگی مطلوب دانش‌آموزان دختر و پسر، شهری، روستايی و عشايری، معمولی، استثنايی و تيزهوش و آثار آن‌ها در مؤلفه‌های اصلی آموزش و پرورش، بررسی چرخه عمر رشد دانش‌آموزان به تفکيک سن و جنس و کشف مؤثرترين مقاطع سنی برای آموزش و اعتلای پرورشی در ساحت‌های مختلف تربيتی است.
از ديگر برنامه‌ها شامل سازماندهی تشکل‌های دانش‌آموزی فعال در مدرسه و ايجاد هماهنگی بين آن‌ها و به کارگيری نيروی تربيتی و استفاده از فضاها و امکانات پرورشی برای اجرای فعاليت‌های تربيتی و پرورشی در قالب فعاليت‌های فوق برنامه، تربيت بدنی و تفريحات سالم، باز طراحی نظام ارزشيابی تحصيلی با در نظر گرفتن اهداف ساحت‌های تربيتی و استفاده از روش‌های ارزشيابی کيفی، طراحی مدل‌های نوين آموزش و پرورش به منظور پرورش شخصيت خلاقانه و نه حافظه محور دانش‌آموزان مبتنی بر آموزه‌های دينی و ارزش‌های فرهنگ ايرانی و اسلامی و طراحی و اجرای برنامه‌های حرفه‌ای بر دانش‌آموزان مستعدتر است.

* توسعه شادابی و نشاط در محيط مدارس

برنامه‌های تسهيل ايفای نقش دانش‌آموزان در فرايند تعليم و تربيت شامل مواردی چون تبيين نقش دانش‌آموزان در فرايند نوين تعليم و تربيت از نگاه اسلام و انديشمندان تعليم و تربيت قبل از بلوغ دانش‌آموز و ايفای نقش تعاملی با يک سويه و برحسب چرخه رشد طبيعی، تبيين شخصيت اجتماعی دانش‌آموز و نقش‌ فعاليت‌های گروهی در جامعه پذيری ارزش‌ها، تبيين ويژگی‌های مدرسه زندگی ساز و نقش متربی در اداره و بهره‌برداری از آن، توسعه شادابی و نشاط در محيط مدارس و ايجاد رغبت برای حضور دانش‌آموزان در مدرسه به ويژه در مدرسه دخترانه با رويکرد عفاف و تسهيل فعاليت‌های قرآنی و اجرای مراسم و اعياد مذهبی توسط دانش‌آموزان است.

* تدوين استانداردهای فناوری آموزشی و زيرساخت‌های به کارگيری آن‌ها

برنامه‌های تلاش همه جانبه برای بازبينی و اصلاح برنامه‌های درسی، توليد محتوا و مواد آموزشی، به کارگيری روش‌ها و فناوری‌های نوين آموزشی شامل مواردی چون بازبينی و نهايی کردن طرح جامع، منسجم و کلان تدوين برنامه درسی ملی، تدوين سياست‌های ايجاد تغييرات لازم در برنامه درسی ملی و برنامه‌های درسی در هر يک از دوره‌ها و رشته‌های تحصيل با توجه به ويژگی‌های نوعی دانش‌آموزان بر حسب جنس، سن، شهری، روستايی و عشايری، مسلمان و اقليت‌های دينی، فارسی زبان و دو زبانه، قوميت و خرده‌، فرهنگ‌ها و شرايط اقليمی و جغرافيايی است.
از ديگر برنامه‌ها شامل طراحی برنامه‌های تربيت معلم، دبير و هنرآموز، مربيان پرورشی، مشاوران و راهنمايان تحصيلی و شغلی، مدرسان و تهيه مواد درسی و موضوعات اصلی قابل ارائه در هر متن، تدوين استانداردهای فناوری آموزشی و زيرساخت‌های به کارگيری آن‌ها، بازبينی و راهنمای تدوين هر يک از کتب درسی و به روز کردن آن‌ها و برنامه‌ريزی برای نهايی کردن سند فناوری اطلاعات و ارتباطات آموزش و پرورش و اجرای مرحله‌ای آن‌هاست.

* طراحی و پياده‌سازی نظام معلمی و رتبه‌بندی معلمان

برنامه‌های مشارکت همه جانبه مردم و بخش‌های غير دولتی در توسعه و بهره‌برداری از مدارس و ارتقای کيفيت دانش‌آموختگان شامل مواردی مانند برنامه‌ريزی برای ساماندهی اداره مدارس، طراحی مکانيزم و فرايندهای نظارت، ارزيابی و کنترل مدارس در راستای تضمين اهداف و تحقق ساحت‌های تربيتی، طراحی و پياده‌سازی نظام معلمی و رتبه‌بندی معلمان برای انگيزه بخشی به فعاليت‌های معلمی در راستای تحقق ساحت‌های تربيتی است.
از ديگر برنامه‌ها مانند تشويق نقش مراکز دينی و حوزه‌های علميه در احداث، تجهيز و بهره‌برداری و مشارکت در اداره مدارس، تعديل در نقش مؤسسان مدارس غيرانتفاعی در احداث، تجهيز و بهره‌برداری و مشارکت در اداره مدارس، احيای نقش بنيادهای خيريه و اوقاف در احداث، تجهيز و بهره‌برداری و مشارکت در اداره مدارس و طراحی و پياده‌سازی نظام معلمی و رتبه‌بندی معلمان برای انگيزه بخشی به فعاليت‌های معلمی در راستای تحقق ساحت‌های تربيتی است.

* تأمين مالی و تجهيز مدارس به تجهيزات مورد نياز

برنامه‌های احداث، بازسازی، مقاوم‌سازی و زيباسازی واحدهای آموزشی، پرورشی، پژوهشی، شبانه‌روزی و تجهيز آن‌ها شامل مواردی مانند تحليل تقاضای نياز آموزش و پرورش به تفکيک دوره‌های تحصيلی، جنسيت و غيره در طول سال‌های برنامه تا افق ۱۴۰۴، تحليل شاخص‌های اولويت‌دار مرتبط با تأمين فضاهای فيزيکی و کالبدی آموزش و پرورش و برآورد تقاضای فضاهای آموزشی، پرورشی، پژوهشی و شبانه‌روزی با توجه به انواع شيوه‌های آموزش حضوری، شناسايی فضاهای تملکی که قابليت تبديل به احسن دارند و برآورد کمبود فضاهای مرد نياز و کاربری آن‌ها بر حسب آموزشی و پرورشی، پژوهشی، فرهنگی، فضای سبز و غيره در هريک از استان‌ها، مناطق و نواحی است.
از ديگر برنامه‌ها می‌توان به تأمين مالی و تجهيز مدارس به تجهيزات مورد نياز و امکانات ورزشی، پرورشی، کارگاه‌ها، آزمايشگاه‌ها و مراکز رايانه‌ای و تلاش برای فراهم کردن زمينه‌های اجرای قانون قلع و قمع به کمک مجاری ذی‌ربط اشاره کرد.

* برنامه‌ريزی برای حذف تدريجی کنکور سراسری

برنامه‌های بازنگری دوره‌ها و برنامه‌های آموزش و پرورش عمومی، متوسطه، فنی و حرفه‌ای و بزرگسالان شامل مواردی مانند تبيين نقش وزارت آموزش و پرورش در آموزش نيروهای حرفه‌ای و مهارتی و چاره‌انديشی برای اصلاح عملکرد و دوره‌های فنی و حرفه‌ای و کاردانش در راستای نزديکی هر چه بيش‌تر به بازار کار واقعی و ورزيدگی کاری در متن جامعه، برنامه‌ريزی برای اثربخشی آموزش قرآن و معارف دينی در دوره‌های مختلف تحصيلی متناسب با فهم و علاقه دانش‌آموزان پايه‌های مختلف تحصيلی، برنامه‌ريزی برای اثربخشی آموزش زبان و ادبيات انگليسی، تعمق آموزش علوم و رياضی در دوره‌های تحصيلی، ساماندهی دوره‌های آموزش زبان، کامپيوتر، کلاس‌های تقويتی و کنکور با مشارکت مؤسسات غير‌دولتی و برنامه‌ريزی برای حذف تدريجی کنکور سراسری طبق مصوبه مجلس و با همکاری وزارت علوم، تحقيقات و فناوری است.
از ديگر برنامه‌ها می‌توان به ساماندهی آموزش بزرگسالان و ارزيابی فعاليت‌های نهضت سوادآموز و اصلاح نظام ارزشيابی ‌و ‌آئين‌نامه امتحانات دوره‌ها و پايه‌های مختلف تحصيلی با استفاده از ارزشيابی کيفی و کمی اشاره کرد.

* صدور کارت شناسايی «هويت معلم» برای تمام معلمان سراسر کشور

برنامه‌های افزايش منزلت اجتماعی و ارتقای وضعيت رفاهی معلمان و کارکنان شامل مواردی مانند ارتقای جايگاه علمی و منزلت معلمان در جامعه و مدرسه، بررسی مشکلات و افزايش خدمات بيمه‌ای به فرهنگيان، تلاش برای تأمين مسکن فرهنگيان فاقد مسکن، پيگيری برای واگذاری خودرو اقساطی به فرهنگيان در سراسر کشور، افزايش توان عرضه خدمات و کالاهای مصرفی مورد نياز فرهنگيا در قالب فروشگاه‌های زنجيره‌ای و تلاش برای افزايش ارائه تسهيلات بانکی به فرهنگيان است.
از ديگر برنامه شامل صدور کارت شناسايی «هويت معلم» برای تمام معلمان سراسر کشور، پرداخت بن کتاب و ساير کالاهای فرهنگی به صورت کارت هوشمند پس از هماهنگی با وزارت ارشاد، انعقاد تفاهم‌نامه با دانشگاه‌های کشور، دولتی، پيام‌نور، آزاد، علمی و کاربردی و غيرانتفاعی برای اختصاص سهميه ويژه به خانواده فرهنگيان و جابه‌جايی دانشجويان و تدوين سوگند نامه برای معلمان در شرف استخدام به منظور احساس مسئوليت است.

* ايجاد تعادل و توازن در نيروی انسانی آموزش و پرورش در مدارس

برنامه‌های اصلاح ساختار سازمانی و توازن بخشی از نيروی انسانی از سطح ستاد تا مدرسه شامل مواردی مانند بررسی و بازنگری شرح وظايف حوزه‌های مختلف ستادی، استانی، منطقه‌ای و ناحيه‌ای، ارتقای کيفيت مشاعل اداری و استفاده بهينه از نيروی انسانی، توسعه دولت الکترونی و تبديل خدمات سخت کوشانه به هوشمندانه، ايجاد تعادل و توازن در نيروی انسانی آموزش و پرورش در مدارس، مناطق، استان‌ها و نواحی، انجام نقل و انتقالات نيروی انسانی متناسب با نيروی مورد نياز مناطق و استان‌ها، نواحی و مدارس، کاهس سهم نيروهای حق‌التدريس و جذب نيروهای مورد نياز حرفه‌ای از طريق دوره‌های تربيت معلم و ايجاد محدوديت‌های جدی در جذب نيروهای آزاد است.

* آسيب‌شناسی عدم تأمين اعتبار مکفی برای وزارت آموزش و پرورش

برنامه‌های اعتلای اقتصاد آموزش و پرورش و نحوه مواجهه با کسری بودجه مزمن شامل مواردی مانند نحوه تخصيص اعتبارات آموزش و پرورش، افزايش ميزان اعتبارات تخصيصی از محل اعتبارات عمرانی استان‌ها، اصلاح ساختارهای سازمانی و کاهش حجم نيروی انسانی، اتلاف منابع ناشی از افت تحصيلی در پايه‌های تحصيلی و از طريق کاهش نرخ ريزش و به کارگيری سيستم ارزشيابی کيفی است.
از ديگر برنامه‌ها شامل تلاش برای اصلاح ديدگاه هزينه‌ای مسئولان به ديدگاه سرمايه‌ها در آموزش و پرورش، تلاش بر تجميع حساب‌های بانکی در بانک سرمايه و در نتيجه امکان استقراض از بانک به هنگام کسری بودجه و دريافت تسهيلات برای فرهنگيان و آسيب‌شناسی عدم تأمين اعتبار مکفی برای وزارت آموزش و پرورش از منابع دولتی و غير دولتی است.