آواز اِبی به يادِ زندانيان سياسی، گزارشی از برگزاری مراسم شب همبستگی با زندانيان و دا‌نشجويان سياسی در استکهلم، سُها دادفر، راديو زمانه

عصر روز جمعه، مراسم شب همبستگی با زندانيان و دانشجويان سياسی، در پی فراخوان «ايرج جنتی عطايی»، ترانه‌سرای نامدار ايران، در مرکز آموزشی کارگران سوئد ABF در استکهلم برگزار شد.

به همت کانون نويسندگان ايران در تبعيد، اين برنامه علاوه بر استکهلم، ديروز و امروز در دو شهر ديگر سوئد، گوتنبرگ و مالمو نيز برگزار شد.
ايرج جنتی عطايی، ترانه‌‌سرای پرآوازه و ۶۲ ساله ايرانی که خالق برخی از ماندگارترين ترانه‌های موسيقی پاپ ايران است، روز ۱۹ دسامبر ۲۰۰۷ در اطلاعيه‌ای از همه خواست که از دانشجويان در بند و زندانی و خانواده‌های آنان در ايران حمايت کنند.
او در اين اطلاعيه نوشته بود: «چيزی که در دانشگاه‌های ما اتفاق افتاده، خون‌آلوده کردن نگاه زادگاه ما به آينده است. دانشگاه که قرار بود آغوش امنی باشه برای جهان‌سازان آينده، تبديل شده به چهار راه هجوم نيروهای امنيتی رژيم اسلامی.
دانشجويان آزادی‌خواه و برابری‌طلب رو دستگير کردن و در زندان‌ها زير شديدترين شکنجه‌ها اون‌هارو وادار به خودکشی، خودستيزی، خودگريزی و از خودبيگانگی کردن. من از کسانی که در خارج از ايران بی‌هراس دستگيری و شکنجه، می‌تونن بازتاب پرخاش دانشجويان ما باشن، می‌تونن بخوان از نيروهای مترقی، از ارگان‌ها، از منابع قانونی و حقوقی که برای آزادی دانشجويان دستگير شده تلاش کنند، نيروهاشونو يکی بکنند و اگر نيروهايی هستند که برای اين کار سازماندهی شدند، به اونا بپيوندند.»
بر همين اساس، عصر روز گذشته در نخستين شب همبستگی با زندانيان و دانشجويان سياسی در سوئد، ابتدا «بهرام رحمانی»، عضو هيات دبيران کانون نويسندگان ايران در تبعيد، پيام اين تشکل را برای حاضران در جلسه خواند.
در اين پيام با تاکيد بر افزايش سرکوب جنبش‌های دانشجويی، زنان و کارگران در ايران و همچنين تشديد ارعاب عمومی در دولت احمدی‌نژاد آمده بود: «اکنون بيش از گذشته و هر روزه، معيشت مردم در خطر قرار می‌گيرد و خط فقر، که چيزی جز يک زندگی سراسر مملو از گرسنگی، بيکاری و درد نيست، هستی اکثريت مردم را درمی‌نوردد.»
در ادامه اين پيام، با تاکيد بر ضرورت اين‌که بايد مردم آزادی‌خواه سراسر جهان را متوجه شرايط دردناک مردم ايران کرد، آمده بود: «با وجود خفقان، بگير و ببندها، هجوم‌ها، و شکنجه و اعدام‌ها، پيکار مردم جامعه ما همواره در جريان بوده است. کانون نويسندگان ايران نيز، چه در چارچوب همان زندان بزرگ، چه در تبعيد، بخشی از همين مبارزان عرصه آزادی و برابری به‌شمار می‌آيد و دفاع از حقوق مردم ايران برای برخورداری از يک زندگی انسانی و شرافتمند و آزاد، محور مبارزات آن را تشکيل می‌دهد.»
برنامه‌ شب همبستگی با زندانيان سياسی در استکهلم با حضور بيش از ۲۶۰ نفر ايرانی، با آواز شميم، خواننده ساکن استکهلم آغاز شد.
اين خواننده، ترانه نخست خود، «سنگسار» را به ياد همکلاسی خود که سال‌ها پيش سنگسار شده بود، تقديم به همه کسانی کرد که در طول تاريخ به اين شيوه سنگسار شده‌اند. نام ترانه دوم شميم، «کودک فقر» بود.
«شيرين مهربد»، خواننده بعدی بود که در اين شب به اجرای برنامه پرداخت. وی از زندانيان سياسی دهه شصت بوده که که نخستين آلبوم خود را با نام «اوج غريب يک صدا» در سال ۲۰۰۶ منتشر کرده است.
اين خواننده که ساکن کانادا است، دو ترانه «يگانگی» و «لالايی» را برای حاضران در جلسه خواند. ترانه‌سرای اين دو آهنگ «شهريار دادور»، شاعر و ترانه‌سرای ساکن استکهلم است و آهنگساز آن‌ها نيز زنده‌ياد «بابک بيات» است که توسط پسر او «بامداد بيات» تنظيم شده است.
مهربد پيش از اجرای ترانه «يگانگی»، با اشاره به زندانيان سياسی دهه شصت گفت: «بدترين قسمت زندان، بيش از درد و شکنجه، جدايی بود. زمانی که بچه‌ها را برای اعدام می‌بردند.
تصور کنيد که دوست‌تان را در زندان دارند می‌برند برای اعدام و شما چه حالتی داريد؟ خيلی‌ها خسته شده‌اند از تکرار اين حرف‌ها، اما من وظيفه خود می‌دانم آنقدر اين حرف‌ها را تکرار کنم تا ديگر اين اتفاق نيفتد.
امشب را با ياد همه کسانی می‌خوانم که در بند کنار هم بوديم و لحظه‌های سختی را با هم گذرانديم. قصد نوحه‌سرايی برای آن‌ها را ندارم. چون آن‌ها با اعتقاداتشان اعدام شدند. هم‌چنين می‌خوانم برای بچه‌های دربند اکنون، با اين اميد که روزی برسد که ديگر کسی به‌خاطر اعتقاداتش در زندان نباشد.»
وی که کار خود را متعلق به نسلی می‌داند که روايتش برای جوانان هنوز ناگفته مانده است، پيش از خواندن ترانه «لالايی»، آن را به همه مادرانی تقديم کرد که ناچار شدند به دلايلی چون جنگ ناخواسته و اعتقادات سياسی‌شان از فرزندان‌شان جدا شوند.
وی گفت: «خيلی از بچه‌ها در زندان همراه مادرانشان بودند. حداقل سه تا از آن‌ا را به‌خاطر دارم. لحظه‌هايی که می‌خواستند از مادرشان جدا شوند، بسيار تکان‌دهنده بود. لالايی را می‌خوانم برای آن بچه‌ها که حالا بزرگ شده‌اند و دوست دارم آن‌ها بدانند ما چه گذشته‌ای داشتيم.»
در بخش نخست برنامه شب همبستگی با زندانيان و دانشجويان سياسی در استکهلم، «ياور استوار»، «شهريار دادور»، «اکبر ذوالقرنين» و «رباب محب» که همگی ساکن استکهلم هستند به شعرخوانی پرداختند. شهريار دادور و اکبر ذوالقرنين، ترانه‌سرا نيز هستند.
در بخش دوم برنامه «ابی»، هنرمند پرآوازه ساکن سوئد، پيش از اين‌که ترانه «سياه‌پوش‌ها» را بخواند، گفت: «خوشحال هستم در کنار کسانی هستم که با دست خالی صدای اعتراض خود را به جهانيان می‌رسانند و اميدوارم من هم سهمی هرچند کوچک در اين قضيه داشته باشم.»

وی پس از اجرای ترانه سياه‌پوش‌ها، از ايرج جنتی عطايی تحت عنوان «اسطوره ترانه‌سرايی نوين ايران» دعوت کرد تا برای شعرخوانی روی صحنه بيايد. نکته حائز اهميت اين است که سالن برگزاری برنامه شب همبستگی با زندانيان و دانشجويان سياسی، برای اجرای کنسرت مناسب نبود. اما اجرای پر قدرت «ابی» (به همراهی دو هنرمند با نام‌های «يارا» و «مسعود» با سنتی‌سايزر و گيتار اجرا داشتند)، امکانات اندک سالن را تحت‌الشعاع قرار داد.
ايرج جنتی عطايی، ابتدا شعر «به من چه» را که با صدای بيژن مرتضوی خوانده و منتشر شده است، برای حاضران در جلسه خواند و پس از آن دو شعر «ياور هميشه مومن» و «پل» را نيز برای حاضران در جلسه قرائت کرد.
شعر «ياور هميشه مومن» که با صدای «داريوش» خوانده شد و «پل» که با صدای «گوگوش» در سال‌های پيش از انقلاب خوانده شده، هر دو از ترانه‌های ماندگار موسيقی پاپ ايران به‌شمار می‌آيند.
ايرج جنتی عطايی، فارغ‌التحصيل دانشکده هنرهای دراماتيک تهران است و هم‌چنين در کالج چلسی دانشگاه لندن تاتر و جامعه‌شناسی هنر خوانده است.
او در اجرای ترانه‌ها، هم‌چون يک بازيگر راديويی، از فنون بازيگری بهره می‌برد تا ظرافت شاعرانه و حس مستتر در کلام را به مدد بازی و افت و خيزهای صدای خود به‌خواننده منتقل کند.‌ ابی در ميان شعرخوانی جنتی عطايی، آهنگ‌های «تبر» و «بگو نه» را اجرا کرد.
برنامه شب همبستگی با زندانيان و دانشجويان سياسی ديروز و امروز هم در دو شهر گوتنبرگ و مالمو برگزار شد. در اين دوشب، علاوه بر ايرج جنتی عطايی و ابی، شاعران و نويسندگانی چون شهلا آقاپور، علی آينه، مصی تقی‌پور، منظر حسينی، شريف سعيدی، عباس سماکار و ستار لقايی در گوتنبرگ و مالمو به شعرخوانی و سخنرانی پرداختند.