وضعيت داخلی و بين المللی ايران، انتخابات پيش رو و مواضع جبهه ملی ايران در اين خصوص در گفتگوی ادوار نيوز با کورش زعيم

ادوار نيوز: آقای مهندس زعيم، شما به عنوان يکی از فعالان سرشناس جبهه ملی در سالهای اخير که نقش عمده ای در فعاليتهای جبهه ملی ايران در زمينه های جنبشهای اجتماعی و همچنين حقوق بشر داشته ايد. بر اين پايه، ديدگاه جبهه ملی ايران نسبت به وضعيت موجود در سياست داخلی کشور چيست؟ بطور مشخص شما مهمترين دليل گره خوردگی موجود در عرصه سياسی ايران را در چه می دانيد؟
کورش زعيم: بيانيه ها، موضعگيری ها، هشدارها و سخنان سران جبهه ملی در طی سالهای گذشته وضعيت سياستهای داخلی و خارجی جمهوری اسلامی را به دقت و با صراحت و شفافيت بيان کرده است. ما افتخار می کنيم که در همه موارد ثابت شده که مواضع رسمی جبهه ملی درست بوده است. بيانيه های ما در پيوند با سياستهای اقتصادی، سياست خارجی، حقوق بشر، انتخابات و انحظاط اخلاقی و فساد، روندی را نشان داده که پيوسته به سوی بدتر شدن وضعيت کشور وسقوط رفته ايم. اکنون ما وضعيت کشور را در بدترين شرايط ممکن ارزيابی می کنيم که افزون بر سقوط کامل ارزشهای اخلاقی، اقتصادی و سياسی، با خطر برخوردهای ويرانگر نظامی هم روبرو هستيم. مهمترين دليل گره خوردگی موجود در عرصه سياسی کشور، فساد سازمان يافته اقتصادی و سياسی است که همه عوامل نظام را در بر گرفته و آنها را در يک بهم پيوستگی امنيتی ناشی از تنازع بقاء فلج کرده است. عوامل درون حاکميت، با وجود اختلافات شديد درونی خود و تبادل اتهامات، در اين توهم هستند که يا بايد راه حلی پيدا کنند که همه با هم بمانند يا همه مجبور به رفتن می شوند. چون حل مسئله آنها در بقای دسته جمعی است، يافتن راه حلی که برای مردم پذيرفتنی باشد امکان پذير نيست، مگر راه حلی برپايه تغيير بنيادين ساختار بطور مسالمت آميز که مجريان آن خردمندان بيرون از حاکميت باشند؛ که زمان تاثيرگذاری آنهم بسرعت در حال سپری شدن است.

ادوار نيوز: در مورد وضعيت داخلی جبهه ملی در سالهای پس از انقلاب، جبهه ملی همواره ديدگاه روشنی داشته و البته هزينه اين ديدگاه را نيز پرداخته است. با عنايت به نزديکی ديدگاههای جبهه به برخی گرو ه ها و سازمانهای سياسی داخلی، نوع تعامل جبهه ملی با احزاب سياسی کشور بر چه مبنايی است؟
کورش زعيم: ما از ديدگاه آرمانی با همه سازمانهای سياسی که خواستار يکپارچگی سرزمينی، دموکراسی، حاکميت ملی و رعايت حقوق بشر بوده اند يا هستند هماهنگی داريم و هميشه کوشش در همکاری و همبستگی با آنها داشته ايم. ولی از آنجا که در ذهنيت سياسی ما ايرانيان همکاری به معنای يگانگی همه باورها تلقی می شود، جبهه ملی بر آن شد که منشور خود را که از سال ۱۳۵۸ پيش نويس و در سال ۱۳۶۵ ويرايش شده بود، با توجه به شرايط روز جهان و ايران بازنويسی و نهايی کند. اين منشور که در سال ۱۳۸۴ در شورای مرکزی جبهه به تصويب رسيد به همه سوء تفاهم ها پايان داد. اين منشور خطوط بنيادين راهبردی جبهه ملی را روشن کرده و آينده بينی ما را برای ايران ترسيم نموده است. با وجود اين منشور، شرايط عضويت در جبهه هم مشخص شده و کسی که منشور را نپذيرد، عضو جبهه به شمار نمی آيد. اکنون ديگر هيچ ابهامی در مورد انديشه سياسی جبهه ملی ايران نمانده و اينکه همکاری های ما با حزب های دگر انديش و سازمانهای سياسی و مدنی ديگر بيرون از حاکميت، موردی و کاربردی يا برای هدفهای تعريف شده خاصی است نه راهبردی. اين همکاری ها هنگامی می تواند استراتژيک شود که آنها اصول بنيادين منشور جبهه ملی را پذيرا باشند. در هر حال، از آنجا که نظام حاکم بر کشور ما در فاصله بسيار دوری از آرمانهای جبهه ملی قرار دارد و اينکه ما هنوز به آنجا نرسيده ايم که نتوانيم با سازمانهای سياسی ديگر روی هدفهای بنيادين بسياری که همه سازمانهای سياسی ميهن دوست در دستور کار خود دارند هماهنگی و همکاری داشته باشيم، بازوان جبهه ملی برای همبستگی موردی و همکاری با همه سازمانهای سياسی بيرون از حاکميت باز است.

ادوار نيوز: با توجه به نزديک بودن انتخابات رياست جمهوری دهم موضع جبهه ملی ايران در اين مورد چيست؟

کورش زعيم: اظهار نظر قاطع در مورد انتخابات دهم رياست جمهوری هنوز زود است، زيرا ما شرايط حاکم بر سياست کشور را سيال می بينيم. از امروز تا پايان سال امکان چرخش هايی در شرايطی که انتخابات آينده را ترسيم خواهد کرد در افق مشاهده می شود. در هر حال، اگر شرايط و قوانين همان باشد که بوده، موضع جبهه ملی هم همان خواهد بود که بوده است. ما از پيش شرط های خود که همانا آزادی انتخابات و عدم دخالت نهادهای غير مسئول در گزينش، نظارت و کنترل انتخابات، و البته اجرای اصل های ۲۳، ۲۴، ۲۵، ۲۶، ۲۷ و ۹ قانون اساسی است، عقب نشينی نخواهيم کرد.

ادوار نيوز: آنچه مشخص است اينست که ايران در دو سال اخير با بحران هسته ای و مخالفت کشورهای عمده دنيا با فعاليتهای هسته ای خود روبرو بوده است. شما دليل اين مخالفتها و همچنين راهکار خروج از وضعيت فعلی و حرکت به سوی يک سياست خارجی بی بحران را در چه می بينيد؟
کورش زعيم: من دليل مخالفت ها را در چهار محور می بينم. نخست اينکه جمهوری اسلامی از آغاز پيدايش، پيش از اينکه خود را بشناسد و به عنوان يک کشور مسئول بشناساند، بنا را بر صدور انقلاب و دخالت ستيزگرانه عقيدتی در کشورهای ديگر گذاشت. در آغاز، اين دخالت ها و تهديدها از موضع قدرت کاذب نفوذ مذهبی ابراز می شد، زيرا تصور می شد که اين قدرت راستين مذهب در مردم بود که آنها را به قدرت رسانيد نه کاربرد ابزاری از مذهب. وقتی متوجه واقعيت امر شدند و با واکنش منفی مردم نسبت به سياستهای مذهب پايه خود شدند، آنقدر در افکار عمومی ضعيف شده بودند، که مجبور بودند برای بقای خود و حفظ قدرت در برابر نارضايتی ها، عوامل امنيتی و نظامی گری و بحران سازی را وارد اصول حکومتی خود کنند. محور خارجی بحران سازی که در واقع هدف اصليش کنترل جمعيت ايران بود، کشورهای همسايه را نگران کرد و آنها در اين توهم فرو رفتند که يک دولت فاشيست مذهبی در حال شکل گيری در ايران است و می تواند همان نقشی را که حزب نازی آلمان و هيتلر در اروپا بازی کرد در اين منطقه بای کند. ترس فراگير از جمهوری اسلامی، قدرتهای بزرگ را هم نگران کرد که يک بحران گسترده در خاور ميانه جريان انرژی را به جهان مختل خواهد کرد و ماهيت بازارهای اين منطقه و تعاملات بين المللی را تغيير خواهد داد. افشای فعاليت های پنهان هسته ای جمهوری اسلامی که در واقع بر هيچ کس پنهان نبود و بزرگنمای تخلفات هسته ای ايران که در ميان ۵۴ کشور متخلف، از جدی ترين نبود، به علت همين ترس از رشد فاشيسم مذهبی در ايران بود.
دوم اينکه، ترس جمهوری اسلامی از فروپاشی که از سال ۱۳۶۸ و باز گشت سپاهيان و بسيجيان بيکار، ناراضی و متوقع از جبهه های جنگ قدرت گرفت، باعث شد که سران حکومت دست به ايجاد شبکه های مافيايی قدرت اقتصادی با پشتيبانی نظامی نمايند. ساختار اين شبکه ها طوريست که قدرت مالی و نظامی را بر خلاف سيستم حکومتی کلاسيک، در دولت يا حکومت مرکزی متمرکز نمی کند، بلکه آن را ميان خانواده های سياسی، يا جناح های سياسی، تقسيم می کند. به اين ترتيب هر خانواده که سوا از قانون و مقررات کشور اقدام به کسب درآمد می کند موظف است ابواب جمعی خود را از نظر شغل و درآمد راضی نگه دارد. در اين سيستم تخصص و شايستگی فنی يا مديريتی مطرح نيست، بلکه معيار شايستگی وفاداری است. اکنون اين هرم های قدرت مالی و نظامی چنان ريشه دوانده اند که هيچکدام حريف ديگری نمی شود و هر کدام برای خود ادعای دولت بودن می کنند. بنابراين، کشور نه تنها از ناشايستگی و سوء مديريت رنج می برد، بلکه تدوين يک سياست منسجم و متمرکز نيز غير ممکن شده است. به همين دليل است که در چند سال اخير، بيشتر از سالهای گذشته، مذاکرات برونمرزی هميشه به بن بست بر می خورد و همواره تعهدات يک گروه در مذاکرات با نفی و عدم پذيرش گروهی ديگر مواجه می گردد. جامعه بين المللی هم به همين دليل به جمهوری اسلامی اعتماد ندارد، زيرا می داند هيچ پيمانی ضمانت اجرايی نخواهد داشت.
سوم اينکه، ناکارآمدی و سوء سياستهای جمهوری اسلامی باعث سقوط همه ارزشهای اجتماعی در کشور شده است. اقتصاد سقوط کرده، اخلاق سقوط کزده، سطح وفاداری بخشهای مهم و حساسی از مردم سرزمين ما نسبت به دولت مرکزی سقوط کزده، درجه تحمل مردم سقوط کرده، اميد به آينده سقوط کرده و مهمتر از همه برای حاکميت، باورهای دينی که هميشه عامل حفظ ارزشهای اخلاقی بوده سقوط کزده است. مردم حاکميت جمهوری اسلامی را به درستی عامل اين سقوط ها می دانند و با توجه به ستيزگری آشکار و کينه توزانه حاکميت نسبت به هويت ملی ايرانی، سران جمهوری اسلامی خود را بصورت يک جزيره در يک دريای بيکران می بينند و ترس از آينده و غرق شدن، آنها را به افزايش سياستهای خشونت آميز عليه مردم واداشته که در واقع مهميز زدن به درياست. اين وحشت از اينده باعث شده که درجه بحران سازی را در عرصه بين المللی افزايش دهند تا بحران و خطرات خارجی بحران داخلی را در افکار عمومی کم اهميت جلوه دهد.
چهارم اينکه، ابرقدرتهای جهان نيز که تعامل و سازش با جمهوری اسلامی را به دلايل بالا غيرممکن می بيند، خود به طرح نقشه هايی برای تغييرات عمده و ساختاری در اين منطقه پرداخته اند و ديگر حاکميت جمهوری اسلامی را در اجرای اين نقشه ها به حساب نمی آورند و در مذاکرات و برخوردها فقط با آنها بازی می کنند تا شرايط برای آنچه در سر دارند فراهم آيد. به باور من، جمهوری اسلامی با ساختار کنونی خود هيچ شانسی در اعمال نفوذ در آنچه روی خواهد داد ندارد و از معادلات خارج شده است.

ادوار نيوز: يکی از موارد عمده ای که توسط شما به عنوان يکی از سران جبهه دنبال می شود، وضعيت حقوق بشر است. نگاه جبهه ملی ايران به وضعيت حقوق بشر در ايران چيست؟
کورش زعيم: حقوق بشری در ايران وجود ندارد که ما ديدگاه خود را نسبت به آن توضيح دهيم. جبهه ملی ايران هميشه اين موضع را داشته که نقض حقوق بشر در جمهوری اسلامی ابعادی بسيار گسترده و تحمل ناپذير دارد. ايران که اعلاميه جهانی حقوق بشر را پذيرفته و کنوانسيون ها و تعهدات مربوط به آنها را امضاء کرده بايد مفاد آن را نيز در قانون اساسی خود بگنجاند. منشور جبهه ملی ايران به صراحت رعايت حقوق بشر و ادغام کليه مفاد قوانين بّين المللی را در قانون اساسی ضروری دانسته است.

ادوار نيوز: شما تا چه حد قايل به نقش دادن به نهادهای بين المللی- به طور خاص نهادهای پيگير بحث حقوق بشر- در خصوص موارد متعدد نقض حقوق شهروندی در ايران هستيد؟
کورش زعيم: ما از عدم توجه لازم و موثر سازمانهای بين المللی به بحران حقوق بشر در ايران دلگير و شاکی هستيم. شورای حقوق بشر خود متشکل از اعضايی است که متهم به نقض فاحش حقوق بشر در کشورهای خود هستند من سال گذشته پيشنهادهايی به سازمان ملل برای رفع اين نقيصه دادم که هيچ کشوری که خود نقض حقوق بشر می کند نبايد اجازه نشستن در شورای حقوق بشر را داشته باشد. ما مصمم به پيگيری اين مسئله حياتی در سطح جهانی هستيم و از هيچ تلاشی فروگذار نخواهيم کرد.

ادوار نيوز: وضعيت جنبشهای اجتماعی در ايران را چگونه ارزيابی می کنيد؟ سياست جبهه ملی در مورد اين جنبشها (مشخصا دانشجويی و زنان) چيست؟
کورش زعيم: ملت ايران بار ديگر نشان داده است که از زنده ترين، هوشمندترين و مبارزترين ملتهای جهان است. جنبش های پويا و شکست ناپذير زنان، دانشجويان و کارگران عليه ستمگری، فساد و نقض حقوق بشر بسيار ستايش انگيز و غرورآفرين است. همه ما وظيفه داريم که نه تنها از آنها پشتيبانی کنيم، بلکه به آنها بپيونديم. سياست جبهه ملی ايران هميشه بر پشتيبانی از جنبش های مردمی آزاديخواهانه و دموکراسی خواهانه بر پايه خردورزی و مسالمت بوده است.

ادوار نيوز: آقای زعيم شما در پاييز گذشته، در گفتگوی مبسوطی با ادوارنيوز، به تشريح ديدگاه های جبهه ملی پيرامون بحث قوميت ها پرداختيد. با توجه به تاکيد بر حقوق قوميتها در اسناد مختلف حقوق بشری و ديدگاه روشن جبهه ملی در مورد حقوق بشر، نوع نگاه تان را نسبت به اين مقوله بيان فرماييد.
کورش زعيم: مسئله عمده ما در ايران، تبعيض شديد و ضد حقوق بشری و غيرعقلانی جمهوری اسلامی بر پايه مذهب است. جبهه ملی ايران، همانگونه که در منشور خود تاکيد کرده، معتقد به آزادی مذهب و جدايی دين از حکومت است. وقتی بخشی از مردم از ديد مذهبی، اقتصادی و مشارکت در اداره کشور محروم می شوند، و حکومت شرايط گريز از مرکز را بوجود می آورد، مردم ستمديده و محروم و مستاصل در جستجوی هويتی ثانوی يا اقليمی بر می آيند. در اين رابطه، عوامل دشمنان خارجی هم از اين فرصت سوء استفاده کرده هويت های کاذب را دامن می زنند. بنابراين، هدف نخستين ما بايد ايجاد شرايط برابری همه، فرصتهای برابر، رفع تبعض، رعايت حقوق بشر و دموکراسی و در پی آن رفاه و پيشرفت اقتصادی باشيم. تاريخ ايران نشان داده که هيچ جدايی ميان مردم ما نيست. نارضايتی در شرايط ديکتاتوری، فساد گسترده و تبعيض است که مردم را وادار به کاربرد هر تاکتيکی برای رهايی می کند. در هر حال، ما به رعايت کليه مفاد اعلاميه جهانی حقوق بشر اعتقاد داريم.

ادوار نيوز: شما در سالهای اخير همواره تاکيد خاصی بر مقوله حفظ ارزشها و آثار ملی داشته ايد، و در اين مورد سخنرانی ها و فعاليتهای فراوانی انجام داده ايد، دليل عمده تاکيد بر ميراث ملی را چه می بينيد؟
کورش زعيم: ميراث تاريخی و فرهنگی ما بزرگترين عامل همبستگی ملی ما بوده و هست. ميراث و ارزشهای تاريخی و فرهنگی ما به علت عظمت، قدمت و احترامی که همه جهانيان برای آن قايل هستند، به ما غرور ملی می دهد، همه ما را در سراسر ايران زمين، که در ايجاد اين ميراث بی همتا سهيم بوده ايم، بهم نزديک و در برابر سختی ها و دشمن متحد می کند. ميراث تاريخی ما ناموس ملی ماست و بايد تا پای جان در حفظ آن و در دفاع از آن تلاش کنيم تا ما را نجات دهد و برای آيندگان بماند. اگر به پيرامون خود بنگريم مشاهده می کنيم آنها که از اين کيفيت فرهنگی برخوردار نبوده اند، با همه ثروت خود احساس کمبود می کنند و به نابود کردن ميراث ما، به تحريف آن يا به دست اندازی به آن می پردازند. عوامل جمهوری اسلامی نيز که هويت خود را در فرهنگ بدوی و قبيله ای هزاران سال پی جغرافيايی ديگر جستجو می کنند، نسبت به هويت تاريخی و فرهنگی مردم ايران احساس خطر می کتد و تاريخ و فرهنگ کهن و با عظمت ايرانی را مانع مشروعيت سياستهای خود می بيند. بهمين دليل مستقيم يا غير مستقيم تلاش در توهين، وارونه نمايی و نابودسازی سيستماتيک آن داشته اند.

ادوار نيوز: در باره خود جبهه ملی، وضعيت اين تشکل سياسی از لحاظ کادرها و همچنين هوادارن و اعضا چگونه است؟
کورش زعيم: جبهه ملی ايران از کنگره، يا در شرايط عدم امکان تشکيل آن همايش فعالان سازمانی، تشکيل شده که در نشست های چهارسالانه خود به گزينش يک شورای مرکزی ۳۵ نفره، قابل افزايش تا پنجاه نفر، می پردازد. شورای مرکزی مانند مجلس شورای جبهه ملی عمل می کند. شورای مرکزی هر دو سال يکبار سه نهاد را بر می گزيند: (۱) هيئت رئيسه شورا شامل رييس و دو نايب رييس و دو منشی، (۲) يک هيئت رهبری پنج نفره و (۳) يک هيئت اجرايی هفت نفره. شورا همچنين يک هيئت سه نفره پژوهش و بازرسی هم برای نظارت بر عملکرد نهادهای منتخب بر می گزيند. در تشکيلات جبهه ملی، شانزده سازمان تخصصی تعريف شده، مانند سازمان زنان، سازمان دانشجويان و دانش آموختگان، سازمان حقودانان، سازمان پزشگان، سازمان مهندسان و غيره که همگی نشست های ماهانه برگزار می کنند. در برخی شهرستانها نيز شاخه های تشکيلاتی فعال داريم.
به دليل جو خفقان و جلوگيری از فعاليت آزاد جبهه ملی ايران و خطراتی که در سر راه اعضای ما بويژه جوانان وجود دارد، عضوگيری رسمی به عمل نمی آيد، ولی از هواداران بيشماری برخوردار هستيم که گاه در گرهمايی ها يا مراسم همگانی ما شرکت می کنند و پيوند اطلاع رسانی با ما دارند. شرط عضويت در جبهه ملی ايران اکنون پذيرش منشور و اساسنامه جبهه و پرداخت حق عضويت است، هرچند که حق عضويت اختياری است و مبلغی رسمی برای آن تعيين نشده است.

ادوار نيوز: در باره فعاليتهای جبهه ملی در کشورهای خارجی و نحوه تعامل جبهه ملی در داخل با آنها را توضيح بفرماييد؛ به طور خاص، بعضی ادعاها در خارج از کشور که اخيرا نيز بازتاب وسيعی يافت و منجر به جوابيه هيئت رهبری شد بفرماييد.
کورش زعيم: در کشورهای خارجی سازمانهای متعددی هستند که به نام جبهه ملی فعاليت می کنند. از آنجا که به علت دوری راه، ما هيچ کنترلی روی گزينش عضو، فعاليت و موضعگيری اعضای جبهه ملی در خارج از کشور نداريم، و به علت حساسيت شديد جمهوری اسلامی نسبت به ارتباط ما با فعاليت های خارج از کشور، و نيز اينکه محدوديت های فعاليتی و آزادی بيان آنها بسيار کمتر از ما در ايران می باشد، موضع رسمی ما اينست که هيچ رابطه سازمانی با هيچ يک از سازمان های جبهه ملی در خارج نداريم. تنها درخواستی که از آنها کرده ايم اينست که اعضای آنها منشور جبهه ملی ايران را پذيرفته باشند و در راستای آرمانها و موضعگيری ها وسياستهای رسمی جبهه ملی در ايران فعاليت کنند.
مشکل ما اينست که نه شناخت کاملی از همه فعالان جبهه ملی در خارج داريم و نه می توانيم گفته ها و نوشته های آنها را محدود کنيم. گاهی وقتی يک عضو واقعی يا ادعايی جبهه ملی از يک رسانه همگانی مطالبی در رابطه با فعاليت های جبهه ملی در داخل کشور می گويد، و آن مطالب با سياستها و يا واقعيات جبهه ملی ايران همساز نيست، ما مجبور می شويم برای رفع سوء تفاهم اعلام برائت کنيم. آن اعلاميه هم که شما به آن اشاره می کنيد در همين رابطه بوده است.