ميزگرد دانشجويي: انفعال فضا را به نفع اقليت تغيير مي‌دهد، ايسنا

سومين ميزگرد بررسي تاثير جنبش دانشجويي بر نهمين دوره‌ي انتخابات رياست جمهوري در محل خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) برگزار شد.

در اين ميزگرد «رضا بخشياني» دبير انجمن اسلامي دانشجويان دانشگاه صنعتي شريف، «حبيب‌الله خانلو»، عضو شوراي مركزي اتحاديه‌ي انجمن‌هاي اسلامي مستقل و «جلوخاني» عضو شوراي مركزي انجمن اسلامي دانشجويان دانشگاه تهران حضور داشتند.

به گزارش ايسنا، در ابتداي جلسه بخشياني، عقيده‌ي خود درباره‌ي فضاي انتخابات را چنين مطرح كرد: اين فضا، ايده‌آل دانشجويان نيست، تنها طيف‌هاي خاصي اعلام آمادگي كرده‌اند. گرايش‌هايي كه انتقادات گسترده دارند، هنوز در انتخابات حضور فعال ندارند، شرايط به نفع كساني است كه به قدرت نزديكي بيشتري دارند.

خانلو نيز در آغاز اظهار داشت: انتخابات آتي از اهميت ويژه‌اي برخوردار است و تجربه نشان داده كه رييس جمهور مي‌تواند گفتمان خود را در جامعه اشاعه دهد، مانند گفتمان اقتصادي هاشمي و گفتمان سياسي خاتمي. البته به نظرم اين دو گفتمان پاسخ محكمي به نيازهاي مردم نداد چرا كه جامعيت نداشتند.

وي افزود: در دو دوره‌ي رياست جمهوري قبلي تلاش شد تا به شاخصه‌هاي يك كشور توسعه يافته دست پيدا كنيم. هم‌چنين اختلاف اساسي چپ و راست نيز بر سر انفكاك مفهومي بود؛ يكي در طرفداري از جمهوريت و ديگري در طرفداري از اسلاميت. نتيجه‌ي اين اختلافات امروز اين است كه در آستانه‌ي انتخابات نهم رياست جمهوري با ناكارآمدي و بحث گفتمان عدالت مواجه باشيم. هر كانديدايي كه در انتخابات رياست جمهوري موفق شود، ديدگاه خود را بر فضاي جامعه هژمونيك مي‌كند. چرا كه قوه‌ي مجريه بيش از 80 درصد اختيارات و هم‌چنين بودجه‌ي كلان كشور را در اختيار دارد. بايد به سمتي حركت كنيم كه گفتمان عدالت حاكم شود.

خانلو همچنين درباره‌ي فعاليت‌هاي تشكل متبوع خود توضيح داد: ما اكنون كانديداها را به چالش كشيده‌ايم و سعي كرده‌ايم تحليل كنوني آنها از وضعيت كنوني جامعه و برنامه‌هايشان براي برون رفت از چالش‌ها را جويا شويم. هم‌چنين به شاخصه‌هاي كابينه‌ي دولت آينده كه بيانگر دانايي كانديداهاي رياست جمهوري است نيز اهميت داده‌ايم.

جلوخاني نيز در ابتداي اظهاراتش گفت: همه‌ي ما به وضعيت كنوني جامعه‌مان واقف هستيم. انتخابات از آن جهت اهميت به سزايي دارد كه به مردم فرصت مي‌دهد تا حرف اول را بزنند. انتخابات وحدت دوباره‌ي مردم است، هر چند بسياري به انتخابات به عنوان انتصابات مي‌نگرند كه البته به آنها نيز پاسخ مناسب بايد داده شود، نه مثل انتخابات مجلس هفتم كه هيچ‌كس به آن پاسخ نداد. وقتي حداقل نيازهاي مردم برآورده نمي‌شود (با اشاره به گراني‌هاي اخير)، نبايد از آنها انتظار مشاركت حداكثري داشته باشيم.

جلوخاني افزود: 40 درصد از درآمد كشور در دست عده‌ي خاصي از افراد است. مردم ما بايد بدانند قدرت با خدمت به آنها چه تفاوتي دارد. مردم ما به خواسته‌هاي خود از رييس جمهور آينده واقفند و با توجه به انقلاب اسلامي و فداكاري‌هاي هشت سال دفاع مقدس، پتانسيل عظيمي براي پيشرفت دارند.

بخشياني در پاسخ به بخشي از گفته‌هاي جلوخاني، اظهار داشت: نسل ما، نسلي است كه در كارنامه‌ي خود نه انقلاب دارند و نه جنگ. نسل قبل از ما كه هر دوي اينها را تجربه كرده است هم هيجانات روحي دارد - كه البته چاره‌اي جز اين ندارد - و هم فرصت برنامه‌ريزي نداشته است. به همين دليل است كه تاكنون مشكلات خود را به جاي برنامه‌ريزي سيستماتيك با شخص گرايي حل مي‌كرديم. به ما لقب نسل بحران را داده‌اند ولي ما با ثبات بيشتري مواجهيم. نسل جوان امروز براي خود يك فضاي تئوريك ايجاد كرده است، به همين خاطر به راحتي قانع نمي‌شود. بر اين اساس هر دوره از انتخابات نسبت به دوره‌ي قبلي سخت‌تر برگزار مي‌شود. اين فضا، فضاي خوبيست حتي اگر مشاركت آن كم شود. جامعه‌ي ما به سمتي پيش مي‌رود كه سيستم و سرنوشت خود را تعيين مي‌كند.

سپس خانلو توضيحاتي را درباره‌ي گفته‌ي بخشياني ارائه داد: در انتخابات رياست جمهوري همبستگي ملي و مشاركت عمومي نقش كليدي دارد. البته اين شعار تعيين كننده‌ي پرونده‌ي هسته‌يي ايران و اهداف چشم‌انداز 20 ساله نيز هست. انتخابات شوراها در دوره‌ي اول و دوم در دست دولت بود و بدون هيچ ردصلاحيتي انجام گرفت. الان تنها مساله‌اي كه مطرح است تحولات جناح‌ها و جريان‌هاست كه دچار تكثر شده‌اند. اين مقطع از تحولات كشور فرصت مناسبي است براي بازگرداندن نقش تعيين كننده‌ي دانشگاه در تعيين سرنوشت تحولات سياسي و اجتماعي.

خانلو در ادامه تاكيد كرد: جنبش دانشجويي با تمام سلايق موجود در آن در اثر استفاده‌ي ابزاري جناح‌ها آسيب ديده و بي‌اعتماد شده است. ما به دنبال حمايت از كانديداي خاصي نيستيم و بر اساس سه مولفه يعني ايجاد حركت اجتماعي از پايين به بالا، به چالش كشيدن سران احزاب و كانديداها و طرح كانديداي مستقل (مستقل از گروه‌هاي قدرتمند سياسي و اقتصادي) عمل مي‌كنيم. رييس جمهور آينده بايد از باب كردن مناقشات فلسفي و نظري در عرصه‌ي اجرا پرهيز كند. شكستن حلقه‌ي بسته‌ي نخبگان، ايجاد تعاملات بين‌الملل براي پاسخ‌گويي به مطالبات مردم و نحوه‌ي تعامل او و كابينه‌اش با فرصت‌طلبان يكي از مهم‌ترين شاخصه‌هاي رييس جمهور آينده است.

اما بخشياني ابراز عقيده كرد: انجمن‌هاي اسلامي دانشجويان كم كم فعاليت‌هاي سياسي را كنار مي‌گذارند و به سمت فعاليت‌هاي اجتماعي مي‌روند. فعاليت‌هاي سياسي هزينه‌بر است و متاسفانه فقط جريان دانشجويي هزينه‌ي آن را پرداخت مي‌كند. دانشجويان چون ايده‌آل گرا هستند همواره ابزار واقع مي‌شوند. چون برنامه دست آنها نيست نمي‌توانند فعاليت‌هاي اصلي را انجام دهند.

وي ادامه داد: يكي از دلايلي كه به خاطر آن به خاتمي راي داديم شكستن فضاي حاكم بود، ولي او فقط فضا را آرام مي‌كرد. جنبش دانشجويي در سال‌هاي گذشته اشتباه‌هاتي كرد، لازم نبود خود را سپر بلاي ديگران كند. چرا هميشه بايد نخبگان هزينه شوند، عكس آن نيز بايد اتفاق بيفتد. كار ما اين نيست كه رييس جمهور تعيين كنيم. در حد ما نيست كه كانديدا را به نقد بكشيم، حق نداريم در انتخابات براي مردم بيانيه صادر كنيم. جنبش دانشجويي نبايد تعيين تكليف كند.

خانلو در اين لحظه گفت: اين دفعه از آن سوي بام مي‌افتيم!

بخشياني سپس گفت: تحت عنوان جريان دانشجويي فقط بايد بگوييم اين انتخابات در فعاليت‌هاي اجتماعي ما چه تاثيري دارد؟ جريان دانشجويي دارد از حالت رسمي خارج، و كم كم فراموش مي‌شود.

جلوخاني با اشاره به گفته‌هاي پيش بخشياني تاكيد كرد: كم‌تر جاهايي بوده كه گفته‌ها و تفكرات ما اشاعه پيدا كند و يا چكش بخورد. كشور را بايد با عظيم‌ترين هزينه‌هايي كه داده مقايسه كرد و بايد توجه داشت نسبت به آن در كجا قرار داريم. همه‌ي نسل‌هايي كه شما از آن صحبت مي‌كنيد با هم در جامعه زندگي مي‌كنند. حرف شما در شرايط فعلي كه در حال مديريت بحران هستيم، درست نيست. احزاب نمي‌توانند به يك نتيجه‌ي واحد برسند، 40 روز مانده به انتخابات يك كانديدا معرفي مي‌كنند تا همان اتفاقات مجلس ششم بيفتد. البته حداقل‌هايي را كه وجود دارد قبول دارم، نبود اتحاد در بين اصلاح‌طلبان ناشي از مشكلات ريشه‌اي است. ما دانشجويان به نوعي نماينده‌ي مردم هستيم، دانشجويي كه وارد فضا مي‌شود بايد احتياط كند، اين كه مي‌گوييم ما هزينه مي‌دهيم و رييس جمهور نه، به مشكلات فرهنگي عميق ما باز مي‌گردد. اگر خانواده، يك سياستمدار با فرهنگ تحويل جامعه دهد بهتر از يك نخبه‌ي انحصارطلب است.

خانلو با اشاره به صحبت‌هاي بخشياني، گفت: با ايشان دراين زمينه كه ما در اندازه حرف زدن در مورد كانديداها نيستيم، موافق نيستم.

بخشياني گفت: اين اصلا وظيفه‌ي ما نيست.

خانلو پاسخ داد: اين كه بدتر است.

جلوخاني تاكيد كرد: شايد منظور اين بوده است كه ما اطلاعات كافي نداريم. ما نهايتا مي‌توانيم در مورد آزادي بيان يا برنامه‌هاي تلويزيوني حرف بزنيم.

خانلو توضيح داد: كسي كه وزير آموزش و پرورش است مگر تخصصي غير از تخصص من و شما دارد؟ تفاوت او با ما اين است كه او تجربه‌ي مديريتي دارد. در زمينه‌ي هزينه‌شدن نخبگان بايد بگويم كه آگاهان جامعه رسالت بيشتري را بر دوش خود مي‌بينند، ديگران هم اين انتظار را دارند. جريان دانشجويي بايد خود را باز تعريف كرده و به دنبال مطالبات مردم باشد. نخبه‌هايي كه براي كسب قدرت در پشت درهاي بسته برنامه‌ريزي مي‌كنند پشتوانه‌ي مردمي ندارند. اگر وزيري كه مردم پيوندي ندارد در خيابان قدم بزند هيچ كس حاضر نيست دور او جمع شود.

وي ادامه داد: جنبش دانشجويي بايد وارد عرصه شود، اگر در انتخابات منفعل عمل كند، جايگاهي جز يك ابزار نازل نخواهد داشت. براي هر گروهي كار ويژه‌اي تعيين شده است، اگر جريان دانشجويي به كار ويژه‌ي خود نپردازد گروه ديگري گوي سبقت را خواهد ربود. تجربه‌ي چند سال گذشته دليل خوبي براي كنار كشيدن از عرصه‌ي انتخابات است. اين مسووليت متوجه ماست، چه به آن عمل كنيم و چه عمل نكنيم. مردم ما هنوز به دانشگاه به عنوان مرجع نگاه مي‌كنند.

خانلو تاكيد كرد: اگر از جريان‌ها سوء استفاده‌ي ابزاري كردند خود ما مقصر بوديم. ما نبايد به خاطر كف و هورا پياده نظام يك حزب مي‌شديم. (رو به سوي بخشياني گفت: البته منظور من شما نيستيد.) چشم‌انداز بيست ساله قله‌ايست در سال 1404 در سه حوزه‌ي فرهنگ و سياست و اقتصاد. اگر مي‌خواهيم به آنجا برسيم بايد بتوانيم در اين برهه با درك لازم و شناخت واقعيت برنامه و ساختار داشته باشيم. براي همين بر اعلام برنامه‌هاي كانديداها تاكيد دارم. بهترين حالت براي انتخابات غير شفاف راي سفيد است. رييس جمهور بايد با راي بالا انتخاب شود تا توان هژمونيك كردن گفتمان خود را داشته باشد. رييس جمهور با راي پايين كارآمد نيست. درست است كه اختياراتش وسيع است ولي اگر با يك مقاومت اجتماعي يا عدم همراهي مردم مواجه شود نمي‌تواند كار كند.

سپس بخشياني چنين اظهار نظر كرد: انتخابات هدف نيست، وسيله است؛ هدف ما پيشبرد دموكراسي است. جنبش دانشجويي قبلا به مسوولان حكومت نزديك بود و الآن مي‌خواهد به جامعه بازگردد. آيا مشاركت حداكثري به اين هدف كمك مي‌كند؟ در فضاي دموكراتيك هر فعال سياسي به آن كمك مي‌كند، ولي در انتخاباتي مشابه مجلس هفتم چه بايد بكنيم؟ يا تلاش كنيم همه‌ي گروه‌ها شركت كنند و فضا دموكراتيك شود و يا شركت نكنيم؟ اما اگر فضا دموكراتيك شود ما حتما مشاركت خواهيم كرد و حمايت هم خواهيم كرد. البته جايگاهي كه بايد صلاحيت‌ها را تاييد كند از الان برخي مواضع از سوي اعضايش گرفته شده است.

بخشياني افزود: ما در دوم خرداد از خاتمي حمايت كرديم و حضور گسترده داشتيم چون فضا دموكراتيك بود، تا 18 خرداد هم پيمان خود را با خاتمي نشكستيم. از برخي اظهارات برداشت مي‌شود كه فضايي الآن طراحي شده به گونه‌اي كه امكان فعاليت در آن نباشد، مگر اين كه شرايط به گونه‌اي ديگر باشد. انتخابات شوراها ايده‌آل بود، ما از آن انتخابات حمايت نيز كرديم، اما ميزان شركت مردم فاكتور تعيين دموكراسي نيست. پايه‌ي انتخابات دموكراتيك اين است كه تنوع سليقه را بپذيريم.

خانلو گفت: عرض من هم همين است، ديدن فرد و جمع با هم.

به گزارش خبرنگار سياسي ايسنا، بخشياني در توضيح ابتداي اظهارات خود مبني بر حذف جنبش دانشجويي، اظهار داشت: من جنبش دانشجويي را قبول ندارم چون به معناي واقعي جنبش نيست، يك جريان سيال است كه بالا و پايين هم مي‌رود. اين جريان به چه درد مي‌خورد، نمي‌دانم. هرچند كه مي‌توانيم سد بزنيم و از آن استفاده كنيم.

وي افزود: در دوره‌ي خاتمي چند بار جامعه‌شناسان توصيه كردند كه اتحاد اصلاح‌طلبان به آن شكل، شكسته شود. اين اتفاق نيفتاد تا انتخابات، اگر آن موقع شكسته مي‌شد دستاورد بيشتري داشت. مي‌توانيم در عين وجود اختلاف، اتحاد بيشتري داشته باشيم.

سپس خانلو تاكيد كرد: دموكراسي ايزوله وارد نمي‌شود. دموكراسي با تعريف غربي‌ها در هر كجا ممكن نيست؛ دموكراسي يعني جمهوري اسلامي. در سايه‌ي اسلام حقوق مردم محفوظ است. نه اسلام بدون وجود مردم امكان حاكميت دارد و نه مردم بدون اسلام امكان رسيدن به حقوق خود را خواهند داشت. دموكراسي امروز در دنيا به دست صاحبان قدرت و ثروت است.

در پايان اين ميزگرد، بخشياني چنين اظهار كرد: جريان دانشجويي تاثير خود را در جامعه گذاشته و آن اين كه آگاهي مردم بالا رفته است.

جلوخاني گفت: مردم بايد به درجه‌اي از آگاهي رسيده باشند كه راه انتخابات را خودشان پيدا كنند. بايد مردم بدانند كه اگر انتخابات آزاد برگزار شود چه مزيت‌هايي دارد. سكوت مردم چه فايده‌اي برايشان دارد؟ مزيت دولت خاتمي اين بود كه مردم فهميدند حق و حقوقي دارند. اگر انتخابات با حضور گسترده‌ي مردم برگزار نشود مضراتي خواهد داشت، از جمله اينكه ايران در عرصه‌ي بين‌المللي منزوي خواهد شد. رييس جمهوري كه با راي اكثريت مردم تعيين نشود در تعامل با كشورهاي خارجي از پشتوانه‌ي عظيمي برخوردار نيست.

جلوخاني با انتقاد شديد از عملكرد صداوسيما همچنين اظهار داشت: اگر منفعل باشيم فضا به نفع اقليت تغيير مي‌كند، هر چند كه دولت بعدي كه مي‌آيد معجزه نخواهد كرد و نبايد هم از آن چنين انتظاري داشت.

تنظيم گزارش ميزگرد از خبرنگر ايسنا «شكوه خسرواني»