كشتزارهايي كه بوي مرداب گرفته‌اند - چايكاران همچنان از واردات‏، قاچاق و قيمت اندك چاي رنج مي‌برند، ايلنا

اوایل هفته گذشته از شمال خبر رسید که بهره‌برداری از برگ سبز چای آغاز شده اما چایکاران شمال همزمان با شادی برداشت چای به استقبال هزاران نگرانی و مشکل کهنه و نو رفته‌اند. دور اول بهره‌برداری از برگ سبز چای در حالی آغاز شده که قیمت برگ سبز چای تغییری نسبت به سال گذشته نکرده و با وجود تورم سالیانه چایکاران محصول خود را باید با همان نرخ سال قبل به فروش برسانند.

در حالی که انتظار می‌رفت با تشکیل سازمان چای مشکلات تولیدکنندگان تا حدی مرتفع شود اما گویا این انتظار بی جایی بود.

در این شرایط رئیس اتحادیه چایکاران شمال هشدار می‌دهد: در صورت ادامه این روند و عدم افزایش قیمت از کاشت چای در دوره‌های بعد خبری نخواهد بود.
از تشویش تا تلاش برای قیمت برگ چای همزمان با شروع بهره‌برداری از برگ سبز چای، قیمت خرید آن نیز در هفته گذشته اعلام شد که برخلاف تصور خوش بینانه برخی چایکاران منتظر افزایش قیمت،همان بهای سال گذشته است.

قیمت خرید چای از کشاورز در حال حاضر 290 تومان برای چای درجه دو و 540 تومان برای چای درجه یک است.

رئیس اتحادیه چایکاران شمال در این باره می‌گوید: کارخانجات قرارداد بسته‌اند و سازمان چای با جدیت و نظم شروع به کار و گماردن ناظران خرید در کارخانه‌ها کرده اما چایکار بشدت از لحاظ قیمت در تشویش هستند چون تا الان همان قیمت سال گذشته را اعلام کرده‌اند.

ایرج هوسمی اضافه می‌کند: سال قبل هم به این قیمت اعتراض شد،اما وقعی به این اعتراض گذاشته نشد. با این که در جلسات راهبردی کارشناسی شد 360 و 660 تومان، مورد توجه قرار نگرفت. به همان ترتیبی که خودشان می‌خواستند، پرداخت کردند. امسال هم اعلام کرده‌اند دقیقا روی همان قیمت سال گذشته خرید بشود.

رئیس اتحادیه چایکاران شمال یادآورمی‌شود: اگر این گونه سیاست‌گذاری کنند، کشاورز ممکن است این دور به تعهد اخلاقی که سپرده، عمل و بهترین برگ را ارائه کند اما در دوره‌های بعدی نمی‌تواند به کاشت ادامه دهد.

او سپس گلایه می کند:290 تومان حتی دستمزد کارگر برداشت برگ سبز چای را تامین نمی‌کند. جدای از سایر اقلام، قیمت قند و چای از گذشته‌ها همیشه با هم بوده، زمانی قند کیلویی 22 قران و چای کیلویی 25 قران بود.الان قند به کیلویی هزار تومان رسیده و می‌گویند چای را 290 تومان بفروشید. ظلم در حق تولیدگر بالاتر از این!

همچنین رئیس هیئت مدیره سندیکای کارخانجات چای شمال به بعد دیگر این معضل اشاره می‌کند. نعمت یاورزاده، می‌گوید: قیمت مناسب نیست ولی وضعیت فروش چای هم مناسب نیست. البته استاندار وعده داده از طریق هیات دولت، افزایش قیمت خرید تضمینی برگ سبز چای را پیگیری کند.

وی با اشاره به شروع بهره‌برداری از برگ سبز چای از اوایل هفته گذشته از لاهیجان اظهار می‌کند: سرما حرکت چای را کند کرده اما هنوز تاثیر سوئی نگذاشته است و پیش‌بینی من مبنی بر این‌که تا دور اول بهره‌برداری 50 تن برداشت می‌کنیم، تا امروز باقی است.

او درباره وضعیت کارخانجات نیز ابراز می‌کند: اکثر قریب به اتفاق کارخانجات قرارداد بسته‌اند، تسهیلاتی دریافت و فعالیت خود را شروع کرده‌اند. از نظر کارخانجات و برداشت محصول مشکل نداریم. مشکل ما همان قیمت است که به حیات چایکار بستگی دارد.

طبق اعلام معاون فنی سازمان چای کشور در حال حاضر در گيلان 220 كارخانه چاي وجود دارد كه 170 عدد آن فعال هستند و قراردادها نیز با این 170 کارخانه بسته شده است.

ياورزاده نیز با اشاره به این‌که پیش‌بینی‌ها برای برداشت چای تا آخر سال در حدود 200 هزار تن برگ سبز است، می‌گوید: سرمای هوا چین را عقب انداخته، اما به سازمان چای بر اساس بودجه‌ای که برایش تعریف کرده‌اند، اختیار داده‌اند که 150 هزار تن برگ سبز در سال خریداری کند.

چنگ مافیای چای در قلب چایکاران
در ادامه رئیس اتحادیه چایکاران شمال با اشاره به سال‌ها فعالیت مثبت و موثر سازمان چای انحلال این سازمان در سال 83 و سپس واگذاری امور چای را به سازمان تعاون روستایی که در این کار تجربه و تخصصی نداشت، کاری بی جهت توصیف و اضافه می کند: زمانی که سازمان چای بود، در هیچ زمینه مرتبط با چای مشکلی وجود نداشت، از روزی که منحل شد، بدبختی کشاورز شروع شد و تا امروز هم ادامه دارد. بس که مراجعه و گلایه و شکایت و استدلال کردیم، پذیرفتند که انحلال سازمان چای خبط و خطا بوده است.

هوسمی با ابراز رضایت از تشکیلات و عملکرد سازمان چای فعلی و تولی‌گری دوباره این سازمان در امور چای، تاکید می‌کند: ساز و کار و سیاستگذاری در اختیار اینها نیست. مافیای چای هنوز هم چنگ و بالش هست! سابقا که سازمان چای کشور یا اداره چای کشور بود، اموری مثل تعیین قیمت، تنظیم سیاست واردات و فروش چای به تاجر در اختیار خودش بود.

رئیس اداره چای شمال نیز گرچه در بحث تعیین قیمت چای اذعان می‌کند:«ما تابع دولت هستیم. شورای اقتصاد این قیمت را به ما داده و من هم وظیفه دارم بر اساس مصوبه شورای اقتصاد کارها را پیگیری کنم» این سخن هوسمی را که سیاستگذاری و اختیارات سازمان چای سابق بیش از سازمان چای جدید بود، تایید نکرده و ادعا می‌کند: «در سازمان چای چنین چیزی نبود.الان سازمان چای هم سیاستش بالا رفته، هم از نظر قدرت زیر نظر وزارت جهاد کشاورزی است. قبلا شرکت سهامی چای ایران بود.»

او اضافه می‌کند: این سازمان در کاشت، داشت و برداشت، چایکار را حمایت می‌کند، وام به زراعی می‌دهد، کلاس آموزشی برگزار می‌کند و برگ سبز چای را می‌خرد.

محرر درمورد چاي سنوات باقي مانده در انبارها، اظهار می‌کند: «آنها مال سال گذشته است. اصلا من در جریان سال گذشته نیستم. من امسال مسئولیت دارم و مسئولیت من همین امسال است» تنظیم بازار و جلوگیری از واردات بی‌رویه چای را نیز از دیگر حمایت‌های سازمان چای از چایکاران عنوان می‌کند.

اظهارات چندگانه محرر بر انگیزاننده پرسشی مهم است: سازمانی که قدرت اعمال نظر درباره قیمت خرید چای از دولت را نداشته و خود را تابع دستور می‌داند، چگونه خواهد توانست به ادعای تنظیم بازار و جلوگیری از واردات بی‌رویه چای که کمر چایکاران را خم کرده است، جامه عمل بپوشاند؟

سیاست جلوگیری از واردات بی‌رویه در حالی از سوی این مسئول طرح می‌شود که بر اساس گزارش‌هاي موجود آخرین آمارهای گمرک نشان می‌دهد:«اين واردات از 21 هزار تن در سال 83 به 47 هزار تن در سال 87 افزايش يافته و در سال 88 نيز تا پايان سه فصل سال اين ميزان 33 هزار تن بوده است. درمورد قاچاق نیز گرچه نمی‌توان به آمار دقیق رسید، آخرين رقمی که از سوی موسسه مطالعات و پژوهش‌هاي بازرگاني وزارت بازرگاني منتشرشده، اين ميزان در سال 81،89 هزار تن بود. كارشناسان نیز در سال 86 رقم 80 هزار تن را براي قاچاق اين محصول اعلام کرده‌اند.»

در همین زمینه هوسمی می‌گوید: مسئله واردات و قاچاق چای به جای خود باقی است. در این زمینه هیچ کس هیچ اقدام مفید و مثبتی انجام نداده است و واردات غیر قانونی همچنان ادامه دارد.

او درمورد 170 هزار تن چاي سنوات باقي مانده در انبارها نیز تاکید می‌کند: در انبارها چایي‌هايي که از گذشته بود، به همان صورت هست و تصمیمی درباره اش نگرفته‌اند.اما اظهار کرده‌اند که یک تاجر گفته من همه آنها را می‌خرم. در سازمان چای این را شنیده و جویا شدیم اين فرد كيست؟ آقای مدیر کل اسم نبرد.

یاورزاده نیز اظهار می‌کند: برای مشکلات مربوط به واردات، قاچاق و چای باقی مانده در انبارها فکری نشده و مشکل باقی است.

او تعداد چایکاران شمال را 67 هزار خانوار تخمین می‌زند و درمورد تغییر کاربری اضافه می‌کند: طی دو-سه سال اخیر خیلی سخت تغییر کاربری می دهند. قانونی نیست و جلوگیری هم می‌کنند اما بنا شده که با تاسیس مجدد سازمان چای نقشه برداری مجددی کنند و معیار درستی انتخاب كنند.

هوسمی نیز در همین باره با اعلام اینکه هم اکنون حداقل 60 هزار خانوار چایکار در گیلان و مازندران سکونت دارند، در پاسخ به این پرسش که آیا این تعداد نسبت به گذشته تغییری داشته؟ عنوان می‌کند:این تعداد تغییرپذیر نیست چون باغ که از بین نمی‌رود. ممکن است برای کشاورز ورود به باغ و کار در آن صرفه اقتصادی نداشته باشد و آن را رها کند. تغییر کاربری فقط در حاشیه شهرها اتفاق می‌افتد. الان تعدادی از این باغات در لاهیجان، کومله، املش، رحیم آباد و رودسر تبدیل به ساختمان شده‌اند اما به آن صورت و به آن معنا نیست که در سطح وسیع تغییر کاربری داده باشند، چون سازمان‌های کشاورزی نظارت کامل دارند و اجازه نمی‌دهند.