بانک مرکزی: دلايل درج شعر معروف سعدی در پشت اسکناس ۱۰ هزار تومانی، مهر

مديرکل سازمان توليد اسکناس و مسکوک در نامه ای به موسس مرکز سعدی شناسی ضمن تشريح دلايل انتخاب شعر معروف سعدی در پشت اسکناسهای ۱۰ هزار تومانی از استعلام از فرهنگستان زبان و ادب فارسی در اين باره خبر داد.
به گزارش خبرنگار مهر، کاووس حسن لی مؤسس مرکز سعدی‌شناسی اخيرا در گفتگويی با مهر درباره اصالت بيت مشهور "بنی‌آدم اعضای يکديگرند / که در آفرينش ز يک گوهرند" که پشت اسکناس‌های ۱۰ هزار تومانی هم درج شده گفته است: اين بيت مشهورتر است هر چند به همان اندازه از اصالت دورتر است.

در اين ميان، مجيد صنيعی مديرکل سازمان توليد اسکناس و مسکوک در نامه ای به موسس مرکز سعدی شناسی ضمن تشکر از اظهار لطف و عنايت آن استاد گرانقدر به بيت درج شده در پشت اسکناس يکصد هزار ريالی نوشت: با توجه به وجود دو نگارش متفاوت اما صحيح برای اين مصرع از نظر بانک مرکزی چاپ هر دو نگارش بر پشت اسکناس يکصدهزار ريالی بيان کننده پيامی عميق و انسانی نهفته در شعر مشهور اين شاعر بزرگ در تاريخ ادبيات فارسی است.

در اين نامه می خوانيم: با اين تفکر برای استفاده از اين بيت در طراحی اسکناس جديد صلاح کار را در فصل الخطاب قرار دادن نظر کارشناسانه نهادی رسمی قرار داديم و از همان ابتدا با فرهنگستان زبان و ادب فارسی مکاتبات لازم انجام شد که در پاسخ، فرهنگستان قرائت بيت " بنی آدم اعضای يکديگرند / که در آفرينش ز يک گوهرند" را از نظر مرحوم دکتر غلامحسين يوسفی ارجح اعلام نمود."

در ادامه اين نامه توضيحاتی چند در مورد بيت به کار رفته در پشت اسکناس يکصدهزار ريالی از گلستان شيخ اجل سعدی عليه رحمه آورده شده است: استاد فقيد مرحوم دکتر غلامحسين يوسفی در توضيحات گلستان (ص ۲۶۴ ) در تاييد و تاکيد صحت اين مطلب چنين می نويسد: "اعضای يکديگرند" : چنين است در همه نسخه ها.

استاد مجتبی مينوی در پاسخ اظهارنظری مبنی بر ترجيح ضبط " اعضای يک پيکرند" ( رک: يغما ۱۰/۵۲۴) چنين نوشته است:"صحيح اين شعر سعدی همين طور است (اعضای يکديگرند) .... مضمون از عبارات معروف عصر سعدی بوده و او جمله ای را که زبانزد بوده است به قلم درآورده است.

شادروان حبيب يغمايی در تاييد نظر مذکور افزوده است: "در بيست سال قبل که با مرحوم فروغی کليات سعدی را برای تجديد چاپ آماده می کرديم نسخه های بسيار معتبر و قديم که تاريخ کتابت آنها از ۷۱۷ و ۷۲۴ به بعد بود در اختيار داشتيم. در همه اين نسخه ها... قطعه معروف " بنی آدم اعضای يکديگرند" به همين عبارت نوشته شده و تاکنون هيچ نسخه ای از قديم و جديد، خطی و چاپی به نظر اهل ادب نرسيده که به عبارتی جز اين باشد.

نکته ديگر اينکه در اينجا کلمه " يکديگرند" معنی عام دارد و اگر به جای "يکديگرند" فرض و تصور کنيم که " يک پيکرند" بايد باشد ( وچنين حقی نداريم) نه تنها مضمونی که در کمال بلندی است سقوط می کند بلکه لطف مصراع دوم که پيوستگی تمام به مصراع اول دارد از ميان می رود.

بنابراين جهات بر اهل ادب و طبع فرض است که اين قطعه معروف را همچنان که سعدی فرموده و از عصر او تا کنون در همه نسخه ها نقل و کتابت شده بدانند و بخوانند: بنی آدم اعضای يکديگرند/ که در آفرينش ز يک گوهرند ( يغما ۱۱/۴۵-۴۶ )".