ابراهيم يزدى: حديث باطل «آزادى انتخابات» در يك جامعه‌ى بسته سياسى، دويچه وله

بسيارى در ايران خواستار انتخابات آزادند. ولى براستى معناى يك انتخابات آزاد چيست؟ آيا انتخابات آزاد در يك جامعه‌ى بسته امكان‌پذير است؟ آيا زمينه‌هاى يك انتخابات آزاد در جمهورى اسلامى ايران مهياست؟ براستى سياست و منش كداميك از كانديداهاى رياست جمهورى در راستاى يك انتخابات آزاد، به مثابه‌ى حق طبيعى شهروندان يك جامعه‌ى مدنى است؟ آيا يقين و باور به داورى مردم پيش‌شرط يك جامعه‌ى باز نيست؟ بايد اذعان داشت كه از گفتار تا كردار گاه درّه‌ها فاصله است. گفتگوى صداى آلمان با دكتر ابراهيم يزدى، دبيركل «نهضت آزادى ايران».

گفتگو: داود خدابخش

دويچه وله: آقای دکتر يزدی، انتخابات نهمين دور رياست جمهوری به نظر می‌آيد مهم‌ترين و حساس‌ترين انتخابات طی ۲۶ سال پس از انقلاب اسلامی باشد. به نظر شما ابعاد و اهميت ملی و بين المللی اين انتخابات در کجاست؟

ابراهيم يزدی: اين انتخابات، همانطور که شما در سوال خودتان به آن توجه کرده‌ايد، يعنی نهمين انتخابات رياست جمهوری در ايران از اين نظر سرنوشت‌ساز است که نظام سیاسی حاکم در ايران به يک نقطه‌ی گردش رسيده است. اگر در اين نقطه حاکمان يک سلسله تغييرات و اصلاحات را در رفتارها و ساختارها نپذيرند، قطعا پس از اين انتخابات مسير جنبش اصلاح‌طلبی به سمت و سوی ديگری خواهد رفت. بنابراين، شايد بتوانيم بگوييم که يک فرصت بسيار بزرگ برای نظام جمهوری اسلامی ايران است که به امکان تغيیر از درون تن در بدهد و خود را با آنها سازگار بنمايد.

دويچه وله: از امروز ثبت نام برای نامزدهای رياست جمهوری آغاز شده است. شما نيز، از طرف حزب «نهضت آزادی ايران» کانديد مقام رياست جمهوری شده‌ايد. آيا خودتان را معرفی خواهيد کرد؟

ابراهيم يزدی: ما فعلا تا آخرين روز وقت داريم و در آخرین روز تصميم و نظرمان را اعلام خواهيم کرد.

دويچه وله: اخيرا انجمنی بنام «انجمن دفاع از آزادی انتخابات» تشکيل شده، آيا «نهضت آزادی ايران» هم در پايه‌گذاری اين انجمن شرکت داشته است؟

ابراهيم يزدی: من اطلاعی از اين انجمن و موسسين و افرادش ندارم و نهضت هم در آن دخالتی ندارد.

دويچه وله: اين پرسش را بدين لحاظ كردم، زيرا اين انجمن خواستار يک انتخابات آزاد است و از آن جايی که روز گذشته مصاحبه‌ای داشتيم با خانم حقيقت جو، از قرار معلوم تشکيل دهندگان اين انجمن عمدتا از نمايندگان اصلاح‌طلب مجلس ششم هستند. به نظر می‌آید که مرزهای اين «انتخابات آزاد» يا «آزادی انتخابات» روشن نيست. يعنی روشن نيست مثلا، اگر صلاحيت آقای دکتر معين تاييد شد، آيا اين آزادی تامين شده و می‌توان در انتخابات شرکت کرد، يا اينکه مرز فراتر رفته و کانديداتوری شما را هم دربرمی‌گيرد تا فضايی فراهم آيد که «نهضت آزادی ايران» و يا احزاب و شخصيت‌هاى ديگر هم بتواند در آن شرکت بکنند. فکر می‌کنيد مرز آزادی انتخابات در کجاست؟

ابراهيم يزدی: آزادی انتخابات در يک جامعه‌ی بسته‌ی سياسی حديث باطلی‌ست. انتخابات آزاد شرايطی دارد، پيش‌شرط‌ها و پيش‌نيازهايی دارد. از آن جمله است: آزادی مطبوعات، آزادی نطق و بيان، آزادی اجتماعات. در جامعه‌ای که روزنامه‌ها بدليل فشارهای دائم به خودسانسوری مبتلا شده باشند و در جامعه‌ای که روزنامه‌ها نتوانند آزادانه، بدون ترس و وحشت از زندان و فشار به ارزيابی سياست‌ها و عملکردهای حاکمان امروز بپردازند، چگونه ما می‌توانيم بگوييم که مردم بيايند رفتارها را بررسی کنند و سپس انتخاب نمايند. چنين انتخاباتی معلوم است که آزاد نيست. در بيانيه‌ای که «نهضت آزادی ايران» صادر کرده است، در گذشته، در آنجا ما گفته‌ايم كه يک بخش از شرايط تأمين آزادی انتخابات اين است که نظام حاکم برای نشان دادن اراده‌ی اصلاح از درون و آمادگی برای تن در دادن به يک انتخابات آزاد، تمامی زندانيان سياسی را آزاد کند، روزنامه‌های توقيف شده را آزاد نمايد، فشار بر احزاب سياسی را متوقف سازد. اگر چنين تغييراتی صورت می‌گرفت ما می‌توانستيم بگوييم که احتمالا اراده‌ای برای تغيير وجود دارد و زمينه فراهم است. اما، در شرايطی که ما می‌بينيم فشار بر دانشجويان بيشتر و بيشتر می‌شود و وقتی يک خبرنگار در مجلس به دليل اينکه فيش عيدی نمايندگان را بدست آورده و منتشر ساخته است، مورد فشار قرار می‌گيرد، چگونه در چنين شرايطی کسی باور خواهد کرد که اين انتخابات آزاد باشد. آزادی انتخابات تعريف دقيق و روشنی دارد، اما آنان که تن به آزادی انتخاب نمی‌دهند، باور نمی‌آورند که روشن نيست. اين مسئله خيلی روشن و شفاف است.

دويچه وله: آقای دکتر يزدی فکر می‌کنيد شورای نگهبان در مورد به اصطلاح ”صلاحيت” شما چه تصمیمی خواهد گرفت، چون از قرار معلوم شورای نگهبان از پيش نظرش را در مورد «نهضت آزادی ايران» از طريق سخنگويش بيان داشته و بحث‌هايی هم در اين‌باره در مطبوعات ايران صورت گرفته است. فکر می‌کنيد تصمیم شورای نگهبان چه خواهد بود؟

ابراهيم يزدی: اگر شورای نگهبان نظر ما و درخواست ما را نپذيرد و استعفا ندهد، اين شورای نگهبان همان کاری را که تا بحال کرده است، انجام می‌دهد. من و افرادی نظير من را رد صلاحيت خواهد کرد. هم اکنون از ميان دواطلبان انتخابات ميان دوره ای مجلس بيش از ٪۵۰ را رد صلاحيت کرده‌اند. چگونه می‌توانند با بودن چنين شورای نگهبانی بگويند اين انتخابات آزاد است.

دويچه وله: در صورت عدم با اصطلاح ”تاييد صلاحيت”، آنگاه «نهضت آزادی ايران» چه رويکردی را در انتخابات اتخاذ کرد؟

ابراهيم يزدی: ما رويکردهای مختلف را مورد بررسی قرار داده‌ايم و به موقع و در زمان معين آنها را اعلام خواهيم کرد.

دويچه وله: آقای دکتر يزدی، خيلی متشکرم از وقتی که در اختيار ما گذاشتيد.