سيد محمد خاتمي: آزادي سازگار با هويت ديني راه نجات مردم است؛ قدرت‌‏ها اگر خود را در مسير خواست مردم قرار دهند، موفق خواهند شد، ايلنا

تهران- خبرگزاري كار ايران

رئيس جمهوري گفت: خواست تاريخي مردم ايران آزادي، استقلال و پيشرفت است و هرگاه اين خواست با هويت ديني مردم همسو شده، كارهاي بزرگي صورت گرفته است.

به گزارش خبرنگار "ايلنا"، سيد محمد خاتمي در مراسم بزرگداشت يكصدمين سالگرد مشروطيت، با بيان اينكه تحليل‌‏گران با درك آگاهانه و توده‌‏ها با درك فطري خود در طي 200 سال اخير به اين خواست تاريخي خود يعني آزادي، استقلال و پيشرفت رسيده‌‏اند، گفت: هويت مردم ايران ديني است و وقتي دين به صحنه مي‌‏آيد آن قرائتي از دين كه با آزادي، استقلال و پيشرفت سازگاري دارد، سبب تقويت باور مردم مي‌‏شود و آنها را از مرحله ذهن به عين مي‌‏رساند.
وي افزود: دين در عمق فرهنگ جامعه ما جا دارد و با نفي آن نمي‌‏توان كار مردمي انجام داد، اگر آزادي, استقلال و پيشرفت مي‌‏خواهيم، اين امر بايد بر بستر هويت ديني مردم شكل بگيرد البته بايد دين را به گونه‌‏اي بفهميم كه با خواست تاريخي مردم سازگار باشد.
خاتمي تصريح كرد: اگر قرائت ما از دين با خواست تاريخي مردم همسو نباشد، دين با همه مناديان خود در عرصه تنها مي‌‏ماند همچنان كه دعوت مردم به آزادي، استقلال و پيشرفت تا آنگاه كه با هويت ديني مردم سازگار نباشد، ناكام مي‌‏ماند.
رئيس جمهوري گفت: درسي كه من از مشروطيت و حوادث ديگر تاريخ 200 سال اخير ايران مي‌‏گيرم، اين است كه خواست تاريخي مردم آزادي، عدالت، استقلال و پيشرفت است و اين خواست بايد با هويت ديني مردم همسو باشد.
خاتمي با بيان اينكه همواره از طرف نيروهاي مختلف با خواست مردم مخالفت شده است، نحله‌‏هاي مختلف دوران اخير را به سه دسته سنت‌‏پرستان, غرب‌‏پرستان و اصلاح‌‏گراها تقسيم كرد و گفت: پرستش در بينش ما فقط شايسته خداست و پرستش هر چه غير از خدا، بت‌‏پرستي است چه سنت باشد و چه غرب، البته سنت و غرب را بايد شناخت وبه آن احترام گذاشت.
وي افزود: ما در طول تاريخ دچار سنت‌‏پرستان و غرب‌‏پرستان بوديم و آنچه مظلوم مانده، شناخت درست سنت و غرب بود و به همين دليل در بسياري از موارد يا با شيدايي يا با نفرت روبرو مي‌‏شويم كه مانع بزرگ شناخت است.
خاتمي تصريح كرد: اصلاح‌‏گراها كه به هويت ديني مردم معتقدند و خواستار آزادي، پيشرفت و استقلال بودند، نوعاً تنها بوده‌‏اند اگرچه مردم با آنها بودند اما بخش‌‏هاي ديگر نخبه در جامعه، با آنها همراه نبود.
رئيس جمهوري گفت: گروه‌‏هاي ضد اصلاحات چون پايگاهي در ميان مردم نداشتند يا حذف مي‌‏شدند يا به دامن دشمن اصلاحات و مردم مي‌‏آويختند چنانكه در دوره‌‏اي از تاريخ، همدستي استبدادگران آدم‌‏كش با سنت‌‏پرستان باعث ايجاد استبداد صغير و استبداد رضاخاني شد.
خاتمي با بيان اينكه امروز در يك مرحله بزرگ گذر تاريخي هستيم، گفت: ملت ما پيروزي‌‏ها و شكست‌‏هاي فراواني داشته است اما هيچ وقت از خواست تاريخي خود دست برنداشته است و برنخواهد داشت.
وي افزود: قدرت‌‏ها اگر خود را در مسير خواست مردم قرار دهند، موفق خواهند شد و در غير اين صورت اگرچه در برهه‌‏اي از زمان نيز موفق شوند، اما محكوم به فنا هستند و از بين خواهند رفت.
خاتمي با تاكيد بر اينكه چه بخواهيم و چه نخواهيم فرهنگ مردم ما ديني است، گفت: جز از طريق دين و قرائتي از آن كه با خواست تاريخي مردم سازگار باشد، رسيدن به دموكراسي و آزادي در ايران ممكن نيست.
وي افزود: چه اشتباه مي‌‏كنند آنان كه براي رسيدن به آزادي خواستار حذف دين هستند و چه اشتباه مي‌‏كنند آنان كه آزادي را عامل نابودي دين مي‌‏دانند، در حالي كه چون نظر آنها محكوم به شكست است، ابتدا در ميان مردم منزوي مي‌‏شوند، سپس خداي ناخواسته دين در صحنه شكست مي‌‏خورد.
خاتمي، "آزادي سازگار با هويت ديني" را راه نجات مردم دانست و گفت: اصلاحات واقعي كه رمز و راز موفقيت ما بوده، هر جا كه مجالي يافته است، دستاوردهاي شگفتي داشته اما ملت در تمام فراز و نشيب‌‏ها راه خود را فراموش نكرده و آينده نيز در دست آنها خواهد بود.
رئيس‌‏جمهوري در بخش ديگري از سخنان خود با بيان اينكه مشروطيت از مهمترين وقايعي است كه در طول دو قرن گذشته در عرصه سياسي- اجتماعي ايران رخ داده است، گفت: مشروطيت يك واقعه ذهني بي‌‏مناسبت و بي‌‏ارتباط با ساير حوادث نبود و بايد آن را در متن تحولات 200 سال گذشته در عرصه ذهن و زندگي مردم ايران ارزيابي كرد.
خاتمي، يكي از ويژگي‌‏هاي جنبش مشروطيت را مردمي بودن دانست و گفت: مراد من اين نيست كه هيچ حادثه يا واقعه‌‏اي بيرون از مردم در مشروطيت موثر نبوده است بلكه صحبت بر سر اين است كه اصل جنبش يك جنبش مردمي است و علت تام آن دروني بوده است.
وي افزود: آنچه منشاء اصلي و موثر بودن اين جنبش شد، درك و باور درست مردم و نخبگان بود كه نخبگان بر اساس درك آگاهانه و توده مردم نيز بر اثر فطرت خود به حقانيت اين راه و لزوم اين قيام باور داشتند، به اين معنا كه نوعي باور عمومي ميان مردم و نخبگان وجود داشت كه سبب كارآمد شدن اين جنبش شد.
رئيس جمهوري با طرح اين سوال كه علت فراگيري جنبش مشروطيت چه بوده، دين را عامل مهمي در اين زمينه دانست و گفت: در جريان هر سه نهضت 200 سال اخير ايران يعني نهضت مشروطه، نهضت ملي شدن صنعت نفت و انقلاب اسلامي كه هر سه مردمي هستند، نقش دين و پيشوايان ديني در فراگيري آن مهم بود.
وي، با طرح سوال ديگري مبني بر اينكه آيا دين همواره پشتيبان اين سه نهضت بوده است، با رد آن گفت: در نهضت مشروطيت بخش اعظمي از علما با آن مخالف بودند و شايد صف مخالفان آن انبوه‌‏تر از موافقان آن بود، چنانچه نقدها، تهديدها و دعوت به تنها گذاشتن مشروطه فراوان بود اما مردم نهضت مشروطيت را پذيرفتند.
وي افزود: در نهضت ملي شدن صنعت نفت نيز تا آنگاه كه روحانيون و روشنفكران در كنار هم بودند، فراگيري آن را شاهد هستيم اما در همان زمان نيز بخشي از عالمان دين با آن مخالف بودند تا جايي كه حتي نهاد رسمي و معتبر دين به رهبري آيت‌‏الله العظمي بروجردي نيز حداقل با نهضت ملي همراهي نداشت.
خاتمي تصريح كرد: در انقلاب اسلامي نيزخلاف ظاهر قضيه كه انسان احساس مي‌‏كند، نهاد دين پشت اين جريان است اما بخش قابل توجهي از روحانيون مخالف حركت امام(ره) بودند.
رئيس‌‏جمهوري در ادامه با طرح اين پرسش كه چگونه با وجود مخالفت بخش قابل توجهي از صاحب‌‏منصبان ديني با هر سه نهضت مردمي، دين مي‌‏تواند عامل فراگيري آن باشد، گفت: علاوه بر دين در طي دو قرن اخير و از زمان آشنايي بيشتر جامعه اسلامي با جامعه غرب و تحولات منطقه و جهان، يك خواست تاريخي در متن جان ايراني شروع به نشو و نما كرد كه اين خواست تبلور يافته تاريخي ملت ايران، آزادي، استقلال و پيشرفت است.
خاتمي گفت: مردم ما از استبداد و حكومت‌‏هاي خودكامه به تنگ آمده بودند و يك حكومت مردمي آزاد مي‌‏خواستند، از سوي ديگر به خاطر تحقيري كه از سلطه اجانب تحمل كرده بودند، خواستار استقلال خود نيز بودند.

وي افزود: ملت ايران كه در طول تاريخ آفريننده تمدن بوده و حداقل دو بار در تاريخ چه قبل از اسلام و چه بعد از اسلام، تمدن خود را به منصه ظهور رسانده است، در طي سال‌‏هاي اخير دچار يك عقب‌‏ماندگي مزمن بود تا جايي كه نه تنها مصرف‌‏كننده بود بلكه قدرت مصرف درست توليدات خارج را هم نداشت، بنابراين خواست تاريخي ديگر مردم پيشرفت بود.
خاتمي تصريح كرد: بنابراين هرگاه خواست تاريخي مردم ايران با هويت ديني آن همسو شده، كارهاي بزرگي در اين كشور انجام گرفته است.